Η σπάνια διαταραχή στην όραση του Ντα Βίντσι είναι το μυστικό της ιδιοφυΐας του;
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπάρχει κάτι αινιγματικό στους πίνακες του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Τόσο αινιγματικό, στην πραγματικότητα, που ένα έργο του μπορεί να πουληθεί σε τιμή που υπερβαίνει τα 450 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά θα μπορούσε αυτό το στυλ, σήμα κατατεθέν, να είναι ένας περίεργος συνδυασμός της αίσθησης του επίπεδου και του βάθους που είναι αναμφισβήτητα παρών σε μεγάλο μέρος του έργου του, στην πραγματικότητα να ήταν το αποτέλεσμα μιας ασυνήθιστης κατάστασης των ματιών του;
Ο Κρίστοφερ Τάιλερ καθηγητής, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο City του Λονδίνου και στο Ινστιτούτο Ερευνών Οφθαλμών Smith-Kettlewell στο Σαν Φρανσίσκο, το πιστεύει. Η μελέτη του για το θέμα, η οποία δημοσιεύθηκε στις 18 Οκτωβρίου στο JAMA Opthalomology , εξετάζει πορτραίτα και αυτοπροσωπογραφίες του Ιταλού καλλιτέχνη της Αναγέννησης σε μια προσπάθεια να προσδιορίσει εάν μια κατάσταση που ονομάζεται εξωτροπία – μορφή στραβισμού (γνωστή και ως wall- eyed) κάνει το ένα μάτι να βγαίνει εκτός ευθυγράμμισης – και αυτό βοήθησε το έργο του.
Αφού έλαβε μετρήσεις των θέσεων των ματιών, ο Τάιλερ διαπίστωσε ότι πολλά πορτρέτα εμφανίζουν κακή ευθυγράμμιση που υποδηλώνει την κατάσταση. Ο ερευνητής εξέτασε ένα γλυπτό του Δαβίδ από τον Αντρέα ντε Βερόκιο, για το οποίο πιστεύεται ότι χρησιμοποιήθηκε ως μοντέλο ο νεαρός Λεονάρντο Ντα Βίντσι, το γλυπτό «Νεαρός Ιωάννης Βαπτιστής» από τον Μπενεντέτο ντα Μαϊάνο που υποτίθεται ότι βασίζεται και πάλι στον καλλιτέχνη και ακόμη τον Άνθρωπο του Βιτρούβιου, έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι.
Τα μάτια του φημισμένου Σαλβατόρ Μούντι, Σωτήρα του Κόσμου, έργο το οποίο κάποιοι εικάζουν ότι περιέχει αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη, δείχνουν επίσης τις αποκλίνουσες κόρες των ματιών, όπως διαπιστώνεται στη μελέτη.
Ο ερευνητής συμπέρανε ότι το αριστερό μάτι του Λεονάρντο επηρεαζόταν όταν χαλάρωνε το βλέμμα του, αλλά ότι ο καλλιτέχνης μπορούσε επίσης να το επανευθυγραμμίσει, όταν εστίαζε το βλέμμα.
Ο Ντα Βίντσι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία είχε διακοπτόμενη εξωτροπία με αποτέλεσμα την ικανότητα να αλλάζει σε μονοφθαλμική όραση, που εξηγεί ίσως τη μεγάλη ευκολία απεικόνισης της τρισδιάστατης στερεότητας των προσώπων και των αντικειμένων και του βάθους των αντικειμένων σε ένα δισδιάστατο καμβά και την ικανότητα να εστιάζει παράλληλα και σε κοντινές, επίπεδες επιφάνειες.
Παρόμοιες μελέτες που έχουν ακολουθήσει την ίδια ερευνητική μέθοδο έχουν δείξει ότι και άλλοι μεγάλοι ζωγράφοι όπως ο Ρέμπραντ και ο Ντεγκά, είχαν επίσης διαταραχές όρασης.
Αλλά είναι αυτά τα πορτρέτα που εξετάστηκαν στη μελέτη πραγματικά εμπνευσμένα από την εικόνα του καλλιτέχνη; Ο βαθμός στον οποίο ο Λεονάρντο αναπαριστούσε τη δική του όψη στο έργο του είναι το αντικείμενο συνεχών συζητήσεων – ακόμα κι αν ο ίδιος ο μεγάλος Αναγεννησιακός γράφει ότι όλοι οι καλλιτέχνες αντικατοπτρίζουν τη δική τους εμφάνιση στο έργο τους, αναφέρεται σε δημοσίευμα του artnet, στο οποίο σημειώνεται ότι στην έρευνα δεν έχει συμπεριληφθεί το πιο διάσημο και βέβαιο πορτρέτο του, η Αυτοπροσωπογραφία του Ντα Βίντσι.
