Σταύρος Πλουμιστός: Ποιοι έχουν Κοινωνιοπάθεια - Κατανόηση των παρορμητικών και χειριστικών συμπεριφορών

Σταύρος Πλουμιστός: Ποιοι έχουν Κοινωνιοπάθεια - Κατανόηση των παρορμητικών και χειριστικών συμπεριφορών

👉Η κοινωνιοπάθεια, επίσημα αναγνωρισμένη ως Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας (ASPD) στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) , είναι μια ψυχολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ένα διάχυτο μοτίβο περιφρόνησης των δικαιωμάτων και των συναισθημάτων των άλλων. Τα άτομα με κοινωνιοπάθεια παρουσιάζουν συμπεριφορές που είναι παρορμητικές, χειριστικές και συχνά καταστροφικές, οδηγώντας σε δυσκολίες στις προσωπικές σχέσεις, νομικά ζητήματα και προκλήσεις στη διατήρηση σταθερής απασχόλησης ή οικογενειακής ζωής. Η κατανόηση της κοινωνιοπάθειας απαιτεί την εξέταση των χαρακτηριστικών της, τις πιθανές αιτίες, τη διάγνωση και τις διαθέσιμες θεραπείες.

Κατανόηση της Κοινωνιοπάθειας

Η κοινωνιοπάθεια είναι ένα υποσύνολο διαταραχών προσωπικότητας που επηρεάζει συγκεκριμένα τη διαπροσωπική λειτουργία και την ηθική λογική. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κοινωνιοπάθειας περιλαμβάνουν:

1. Έλλειψη ενσυναίσθησης: Οι κοινωνιοπαθείς συχνά εκδηλώνουν ανικανότητα να κατανοήσουν ή να νοιαστούν για τα συναισθήματα ή τις προοπτικές των άλλων. Αυτό το έλλειμμα στηρίζει τις χειριστικές και εκμεταλλευτικές συμπεριφορές τους.
2. Περιφρόνηση των κοινωνικών κανόνων: Συμμετέχουν συχνά σε συμπεριφορές που παραβιάζουν τις κοινωνικές προσδοκίες, όπως ψέματα, εξαπάτηση, κλοπή ή ακόμα και βίαιες πράξεις.
3. Παρορμητικότητα και κακή λήψη αποφάσεων: Οι κοινωνιοπαθείς ενεργούν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες των πράξεών τους, οδηγώντας σε ανάληψη κινδύνου και απερίσκεπτες συμπεριφορές.
4. Επιφανειακή γοητεία: Μερικοί κοινωνιοπαθείς είναι επιδέξιοι στο να δημιουργούν μια πρόσοψη αρεστότητας ή αξιοπιστίας, την οποία χρησιμοποιούν για να εκμεταλλεύονται άλλους για προσωπικό όφελος.
5. Επιθετικότητα και εχθρότητα: Οι κοινωνιοπαθείς συχνά εκδηλώνουν θυμό και ευερεθιστότητα, που μπορεί να οδηγήσει σε σωματικές αντιπαραθέσεις ή πράξεις βίας.

Δεν παρουσιάζουν όλοι οι κοινωνιοπαθείς το ίδιο επίπεδο σοβαρότητας. Η κατάσταση υπάρχει σε ένα φάσμα, που κυμαίνεται από άτομα που περιστασιακά χειραγωγούν άλλους χωρίς τύψεις έως εκείνα που εμπλέκονται σε επικίνδυνες και βίαιες εγκληματικές πράξεις.

Αιτίες κοινωνιοπάθειας

Η ανάπτυξη της κοινωνιοπάθειας επηρεάζεται από έναν συνδυασμό γενετικών, νευρολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων:

1. Γενετική προδιάθεση: Η έρευνα δείχνει ότι ένα οικογενειακό ιστορικό διαταραχών προσωπικότητας ή άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης κοινωνιοπάθειας. Οι γενετικές παραλλαγές, ειδικά αυτές που επηρεάζουν τις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη ρύθμιση των συναισθημάτων, παίζουν ρόλο.
2. Δομή και λειτουργία του εγκεφάλου: Μελέτες που χρησιμοποιούν νευροαπεικόνιση έχουν εντοπίσει ανωμαλίες στην αμυγδαλή και στον προμετωπιαίο φλοιό , περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με συναισθηματική επεξεργασία, ηθικό συλλογισμό και έλεγχο παρορμήσεων, σε άτομα με κοινωνιοπάθεια.
3. Εμπειρίες πρώιμης παιδικής ηλικίας: Οι δυσμενείς εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία, όπως η κακοποίηση, η παραμέληση ή η έκθεση στη βία, συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη αντικοινωνικών συμπεριφορών. Η έλλειψη σταθερών, καλλιεργητικών σχέσεων μπορεί να εμποδίσει τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη.
4. Περιβαλλοντικοί παράγοντες ενεργοποίησης: Η επιρροή των ομοτίμων, οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες και η έκθεση σε εγκληματική συμπεριφορά μπορούν να ενισχύσουν ή να επιδεινώσουν τις κοινωνικοπαθητικές τάσεις.

Διάγνωση Κοινωνιοπάθειας

Η διάγνωση της κοινωνιοπάθειας είναι πολύπλοκη και περιλαμβάνει ενδελεχή αξιολόγηση από επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Τα βασικά κριτήρια για τη διάγνωση, όπως περιγράφονται στο DSM-5, περιλαμβάνουν:

• Ένα επίμονο πρότυπο συμπεριφοράς που παραβιάζει τους κοινωνικούς κανόνες και τα δικαιώματα των άλλων.
• Στοιχεία διαταραχής συμπεριφοράς πριν από την ηλικία των 15 ετών, που εκδηλώνεται ως επιθετικότητα, καταστροφή περιουσίας, δόλο ή σοβαρές παραβιάσεις κανόνων.
• Το άτομο πρέπει να είναι τουλάχιστον 18 ετών.
• Συμπτώματα που δεν εξηγούνται καλύτερα από άλλη ψυχική διαταραχή ή χρήση ουσιών.

Επειδή οι κοινωνιοπαθείς μπορεί να είναι ικανοί στην απόκρυψη της πραγματικής τους φύσης, οι κλινικοί γιατροί συχνά βασίζονται σε παράπλευρες πληροφορίες από την οικογένεια, τους φίλους ή τα νομικά αρχεία για να σχηματίσουν μια ακριβή διάγνωση.

Προκλήσεις στη θεραπεία της κοινωνιοπάθειας

Η θεραπεία της κοινωνιοπάθειας είναι ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της φύσης της διαταραχής. Η έλλειψη ενσυναίσθησης, οι τάσεις χειραγώγησης και η αντίσταση στην εξουσία ή την αλλαγή καθιστούν δύσκολο για τα άτομα με κοινωνιοπάθεια να ασχοληθούν ουσιαστικά με τις θεραπευτικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, η θεραπεία δεν είναι αδύνατη. Η έγκαιρη παρέμβαση και μια πολύπλευρη προσέγγιση μπορούν να οδηγήσουν σε κάποια βελτίωση.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας για την κοινωνιοπάθεια. Οι ειδικές θεραπευτικές μέθοδοι περιλαμβάνουν:

• Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT):

1. Εστιάζει στον εντοπισμό και την αλλαγή δυσλειτουργικών μοτίβων σκέψης και συμπεριφορών.
2. Βοηθά τα άτομα να αναπτύξουν πιο υγιείς μηχανισμούς αντιμετώπισης και να κατανοήσουν τις συνέπειες των πράξεών τους.

• Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT):

1. Μια παραλλαγή της CBT που δίνει έμφαση στη συναισθηματική ρύθμιση, στην ανοχή στην αγωνία και στη διαπροσωπική αποτελεσματικότητα.
2. Μπορεί να βοηθήσει τους κοινωνιοπαθείς να μειώσουν τις παρορμητικές συμπεριφορές και να βελτιώσουν τις σχέσεις.

• Σχηματοθεραπεία:

1. Αντιμετωπίζει βαθιά ριζωμένα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς που προέρχονται από την παιδική ηλικία.
2. Επιδιώκει να τροποποιήσει δυσπροσαρμοστικά σχήματα που συμβάλλουν σε αντικοινωνικές συμπεριφορές.

• Παρακινητική Συνέντευξη (MI):

1. Ενθαρρύνει τα άτομα να αναγνωρίσουν και να αναλάβουν την ευθύνη για τις πράξεις τους.
2. Βοηθά στη δημιουργία εσωτερικών κινήτρων για συμμετοχή στη θεραπεία και για ουσιαστικές αλλαγές.

Φαρμακολογικές Παρεμβάσεις

Αν και δεν υπάρχει φάρμακο ειδικά εγκεκριμένο για το ASPD, οι φαρμακολογικές θεραπείες μπορεί να αντιμετωπίσουν συννοσηρότητες ή συμπτώματα όπως επιθετικότητα, παρορμητικότητα ή κατάθλιψη. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Σταθεροποιητές διάθεσης: Το λίθιο ή τα αντισπασμωδικά όπως το βαλπροϊκό μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της παρορμητικότητας και της επιθετικότητας.
• Αντιψυχωσικά: Φάρμακα όπως η ρισπεριδόνη ή η αριπιπραζόλη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση της ευερεθιστότητας ή σοβαρών προβλημάτων συμπεριφοράς.
• Αντικαταθλιπτικά: Οι SSRIs όπως η σερτραλίνη ή η φλουοξετίνη μπορεί να βοηθήσουν στη σταθεροποίηση της διάθεσης και στη μείωση της ευερεθιστότητας.

Η φαρμακευτική αγωγή θεωρείται γενικά ως συμπλήρωμα της θεραπείας, καθώς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας της κοινωνιοπάθειας.

Συμπεριφορική Διαχείριση και Αποκατάσταση

Σε ορισμένες περιπτώσεις, προγράμματα συμπεριφοράς σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα, όπως κέντρα θεραπείας ή φυλακές, παρέχουν δομή και υπευθυνότητα. Τεχνικές όπως:

• Επιβράβευση θετικών συμπεριφορών με απτά κίνητρα.
• Διδασκαλία δεξιοτήτων επικοινωνίας και επίλυσης συγκρούσεων.

Η αποκατάσταση επικεντρώνεται στο να βοηθήσει τα άτομα να αναπτύξουν πρακτικές δεξιότητες για καλύτερη ένταξη στην κοινωνία.

Πρόγνωση και Ηθικές Θεωρήσεις

Η πρόγνωση για την κοινωνιοπάθεια ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης και την προθυμία του ατόμου να συμμετάσχει στη θεραπεία. Ενώ είναι δυνατή κάποια βελτίωση στη συμπεριφορά, η πλήρης ύφεση είναι σπάνια. Προκύπτουν επίσης ηθικοί προβληματισμοί κατά τη θεραπεία της κοινωνιοπάθειας, καθώς οι θεραπευτές πρέπει να εξισορροπούν την ευημερία του ατόμου με τον πιθανό κίνδυνο που ενέχουν για τους άλλους.

Το κοινωνικό στίγμα εναντίον ατόμων με κοινωνιοπάθεια μπορεί επίσης να εμποδίσει τη θεραπεία. Η εκπαίδευση του κοινού και η προώθηση της έρευνας για αποτελεσματικές παρεμβάσεις είναι κρίσιμα βήματα για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

Η κοινωνιοπάθεια, ή ASPD, είναι μια περίπλοκη και προκλητική διαταραχή που επηρεάζει άτομα, οικογένειες και κοινότητες. Η κατανόηση της αλληλεπίδρασης βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διάγνωση και θεραπεία. Ενώ η διαταραχή είναι ανθεκτική στις αλλαγές, ένας συνδυασμός ψυχοθεραπείας, φαρμακευτικής αγωγής και δομημένων προγραμμάτων συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει σε κάποια βελτίωση, ιδιαίτερα όταν η παρέμβαση γίνεται έγκαιρα. Οι ηθικές και κοινωνικές επιπτώσεις της θεραπείας της κοινωνιοπάθειας υπογραμμίζουν τη σημασία των συμπονετικών προσεγγίσεων που βασίζονται σε στοιχεία που δίνουν προτεραιότητα τόσο στην ατομική αποκατάσταση όσο και στη δημόσια ασφάλεια.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΛΟΥΜΙΣΤΟΣ

Σύμβουλος αφύπνισης του Νου

Αυτοβελτίωσης & Αυτογνωσίας

(Life Helth Care) 

Εναλλακτικές Θεραπείες

www.voicehealing.gr

Συγγραφέας της "Βίβλου της Θετικής Σκέψης"

Για την on line αγορά του βιβλίου εδώ www.vivlosthetikiskepsi.gr

Άμεση επικοινωνία στο 6945 723 523