Τι αποκαλύπτει νέα μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα
Εξετάζοντας στοιχεία από χιλιάδες εθελοντές από επτά χώρες της Ευρώπης, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως δεν είναι όλα τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα εξίσου επιζήμια για την υγεία.
Στόχος της μελέτης τους ήταν να δουν ποια σχετίζονται με συννοσηρότητες, δηλαδή με εμφάνιση πολλαπλών προβλημάτων υγείας σε ένα άτομο. Συνολικά η μελέτη έδειξε πως όσοι συμμετέχοντες κατανάλωναν τα περισσότερα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, είχαν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν καρδιαγγειακά προβλήματα και καρκίνο μαζί. Είχε όμως σημασία τι ακριβώς έτρωγαν.
Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα συνήθως περιέχουν συστατικά που σπανίως χρησιμοποιούνται στην καθημερινή μαγειρική (π.χ. υδρογονωμένα έλαια, σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη). Μπορεί επίσης να περιέχουν πρόσθετα που βελτιώνουν τη γεύση ή την εμφάνισή τους (π.χ. ενισχυτικά γεύσης, χρωστικές, γαλακτωματοποιητές, γλυκαντικά, διογκωτικά, ανθρακικά κ.λπ.).
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet Regional Health. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, εξέτασαν στοιχεία από 266.666 συμμετέχοντες στην περίφημη ευρωπαϊκή μελέτη EPIC. Η μελέτη αυτή συγκέντρωνε επί σειρά ετών στοιχεία από εκατοντάδες χιλιάδες εθελοντές από εννέα ευρωπαϊκές χώρες. Στην παρούσα μελέτη εξετάστηκαν στοιχεία από τις επτά.
Το 60% των εθελοντών ήταν γυναίκες. Κατά την έναρξής της, η ηλικία τους κυμαινόταν από 35 έως 74 ετών. Οι ερευνητές εξέτασαν πόσοι εθελοντές ανέπτυξαν συννοσηρότητας, δηλαδή είχαν ταυτοχρόνως τύπου 2 διαβήτη, καρδιαγγειακό νόσημα ή/και καρκίνο.
Τα ευρήματα
Οι συμμετέχοντες είχαν συμπληρώσει αναλυτικά ερωτηματολόγια διατροφής, βάσει των οποίων οι ερευνητές υπολόγισαν ότι η μέση κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων ήταν:
413 γραμμάρια την ημέρα (ή το 34% των ημερήσιων θερμίδων) για τους άνδρες
326 γραμμάρια την ημέρα (ή το 32% των ημερήσιων θερμίδων) για τις γυναίκες
Μετά από παρακολούθηση 11 ετών, οι 4.461 από τους συμμετέχοντες είχαν διαγνωστεί με καρκίνο και καρδιομεταβολικά νοσήματα. Το 39% των ασθενών ήταν γυναίκες.
Η πιο συχνή συννοσηρότητα στη μελέτη ήταν η ανίχνευση καρκίνου σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο. Η δεύτερη συχνότερη συννοσηρότητα ήταν ανάπτυξη καρκίνου σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Και η τρίτη, ο διαβήτης τύπου 2 σε ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο.
Όπως έδειξαν τα στοιχεία, τον υψηλότερο κίνδυνο να διαγνωστούν ταυτοχρόνως με καρκίνο και καρδιομεταβολικά νοσήματα είχαν όσοι εθελοντές κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες από:
- Ζωικής προελεύσεως υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (επεξεργασμένα κρεατικά από μοσχάρι, χοιρινό και ψάρι, επεξεργασμένα τυριά)
- Υπερ-επεξεργασμένα ροφήματα (αναψυκτικά, καθώς και φρουτοποτά, παγωμένο τσάι και άλλα ροφήματα με ζάχαρη)
- Αυξημένο κίνδυνο συννοσηροτήτων είχαν και όσοι κατανάλωναν υπερ-επεξεργασμένες σος και αλείμματα, αν και τα στοιχεία δεν ήταν τόσο ισχυρά όσο με τα κρεατικά και τα ροφήματα. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν σάλτσες, ντρέσινγκ και ζωμοί σε όλες τις μορφές (ακόμα και σε σκόνη ή συμπυκνωμένοι). Επίσης τα αλείμματα και τα προϊόντα από λαχανικά, καθώς και η μαργαρίνη.
Αντιθέτως, ορισμένα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα έδειξαν να ασκούν κάποια οριακή προστατευτική δράση. Πρόκειται για τα τρόφιμα της κατηγορίας του άρτου και των δημητριακών, που συμπεριλαμβάνει σύμφωνα με τους ερευνητές:
- Ψωμιά
- Μπισκότα
- Δημητριακά πρωινού
Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι «δεν είναι απαραίτητο να αποφεύγει κανείς εντελώς τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Ωστόσο η κατανάλωσή τους πρέπει να είναι περιορισμένη και η έμφαση να δίνεται σε φρέσκα ή ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Heinz Freisling από το IARC.
Ωστόσο....
Όλοι ξέρουμε πως αυτά τα τρόφιμα είναι κακά για την υγεία μας, αλλά δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτό ισχύει απλά επειδή είναι φτωχά σε θρεπτική αξία. Τώρα, δύο νέες μελέτες δείχνουν πως η φτωχή διατροφική αξία δεν είναι αρκετή για να εξηγήσει τους κινδύνους για την υγεία μας.
Η πρώτη έρευνα μελέτησε 20.000 Ιταλούς ενήλικες και βρήκε πως όσοι κατανάλωναν περισσότερες υπερ-επεξεργασμένες τροφές είχαν αυξημένο ρίσκο να πεθάνουν πρόωρα από διάφορους παράγοντες.
Η δεύτερη μελέτησε 50.000 Αμερικανούς άντρες στον τομέα των επαγγελματιών υγείας και βρήκε πως η αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών συνδέεται με μεγαλύτερο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου.
Οι μελέτες έδειξαν μάλιστα πως το να λαμβάνει κανείς τα σωστά θρεπτικά συστατικά στη διατροφή του από άλλες πηγές, δεν ήταν αρκετό για να ακυρώσει το ρίσκο ασθενειών από την κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών. Ποιοι είναι οι παράγοντες λοιπόν που κάνουν τόσο επικίνδυνα αυτά τα τρόφιμα για την υγεία μας;
Η ιταλική έρευνα βρήκε στα άτομα με μεγάλη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών, ενδείξεις φλεγμονής όπως αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων. Όταν το σώμα απαντά στον κίνδυνο με αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια όπως για παράδειγμα σε μία ίωση, ο αριθμός τους μειώνεται όταν καταπολεμηθεί η ασθένεια. Στις περιπτώσεις όμως που παραμένει υψηλός, προκαλούν χρόνιες ασθένειες όπως καρκίνο ή καρδιακές παθήσεις. Άλλες έρευνες έχουν συνδέσει τη φτωχή διατροφή με χρόνια φλεγμονή, κάτι το οποίο έχει συνδεθεί με τη σειρά του με αυξημένο ρίσκο χρόνιων παθήσεων.
Μερικοί ερευνητές θεωρούν πως το σώμα αναγνωρίζει τις υπερ-επεξεργασμένες τροφές ως κάτι ξένο και απαντά με αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων. Επιπλέον, άλλοι μηχανισμοί όπως προβληματική λειτουργία νεφρών και συγκέντρωση τοξινών, μπορούν να εξηγήσουν επίσης γιατί οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές προκαλούν τόσα προβλήματα υγείας.
Οι ερευνητές προτείνουν μία στροφή σε φυσική διατροφή, αναφέροντας μάλιστα τη Μεσογειακή διατροφή αφού έχει αντι-φλεγμονώδεις ιδιότητες. Κάτι τέτοιο πολλές φορές είναι δύσκολο αφού οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές δεν αναφέρουν κάτι τέτοιο στις συσκευασίες τους και ο μόνος τρόπος αν τις αναγνωρίσουμε είναι να κοιτάξουμε τα συστατικά τους για πρόσθετα, χρωστικές και άλλα βιομηχανικά προϊόντα.
