Εξέλιξη, πολιτισμός και αυτογνωσία: Γιατί είναι τόσο σημαντική η μελέτη της ανθρώπινης προσωπικότητας;

👉"Η μελέτη της προσωπικότητας είναι η μελέτη της εξέλιξης, η κατανόηση του από πού προερχόμαστε. Το ανθρώπινο μυαλό είναι πολύ ευέλικτο, αλλά δεν είναι απεριόριστο", σχολιάζει ο ερευνητής. Το ενδιαφέρον του για διαφορετικούς πολιτισμούς και προσωπικότητες συνοδεύει τον επιστήμονα από την αρχή της επαγγελματικής του ζωής.

Εξέλιξη, πολιτισμός και αυτογνωσία: Στον τομέα των νευροεπιστημών, το Ινστιτούτο Έρευνας και Εκπαίδευσης D’Or (IDOR) είναι γνωστό για την έρευνα που αφορά παθολογίες, από δυσπλασίες έως επίκτητες ασθένειες. Η κατανόηση των ασθενειών, ωστόσο, δεν είναι η μόνη εστίαση του τομέα, ο οποίος έχει επίσης δεσμευτεί στη θεωρητική και εξελικτική έρευνα για τον ανθρώπινο νου.

Η κατανόηση του γιατί υπάρχουν ορισμένα συναισθήματα ή πώς αντιδρά ο εγκέφαλος στη μουσική, τον καφέ ή τον αθλητισμό είναι μερικά από τα πολλά θέματα που μελετώνται στο ινστιτούτο. Μεταξύ αυτών, μια από τις πιο εξέχουσες γραμμές είναι αυτή που διερευνά την ανθρώπινη προσωπικότητα με ολιστικό τρόπο, επιδιώκοντας να κατανοήσει τη σχέση της με πολιτιστικούς, δημογραφικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Όταν μιλάμε για προσωπικότητα, αυτό που πιθανώς μας έρχεται στο μυαλό είναι τα προσωπικά χαρακτηριστικά, όπως η ιδιοσυγκρασία ή ο τρόπος έκφρασης. Μπορούμε, επίσης, να σκεφτούμε μια πολιτισμική πτυχή, βρίσκοντας τις διαφορές μεταξύ Βραζιλιάνων και Ιαπώνων, για παράδειγμα, ή ακόμη και εσωτερικούς συσχετισμούς, συσχετίζοντας την προσωπικότητα με τις πεποιθήσεις και τις θρησκείες. Κατά την κοινή άποψη, η προσωπικότητα είναι σχεδόν ένα αξίωμα της ύπαρξης, αλλά γενικά δεν σκεφτόμαστε πόσο η προσωπικότητα είναι ένα πολιτισμικό κατασκεύασμα ή πόσο εξαρτάται από το εξωτερικό περιβάλλον και πόσο είναι έμφυτη σε όλους τους ανθρώπους. Αυτές είναι κάποιες εκτιμήσεις που επιστήμες όπως η ανθρωπολογία και η ψυχολογία προσπαθούν να διερευνήσουν.

Ορισμένες γραμμές κατανόησης υποδηλώνουν ότι η προσωπικότητα μπορεί να μην υπάρχει σε όλους τους πολιτισμούς, ενώ άλλες υποστηρίζουν ότι αναπτύσσεται εντός ορίων, αλλά είναι κοινή σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από την κοινωνία στην οποία ζουν. “Η θέση της ερευνητικής μας ομάδας βρίσκεται στη μέση αυτών των πόλων. Καταλαβαίνουμε ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας προκύπτουν από ιστορικές, κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές λειτουργίες, αλλά η πορεία αυτής της ανάπτυξης μπορεί να αναλυθεί και μπορούμε να ορίσουμε πλαίσια στα οποία η προσωπικότητα θα έχει πιο σύνθετη ή πιο απλή δομή. Και αυτό δεν σημαίνει καλύτερο ή χειρότερο, απλώς ότι κάθε περιβάλλον θα απαιτεί ένα δικό του αστερισμό χαρακτηριστικών”, εξηγεί ο επιστήμονας συμπεριφοράς Dr. Ronald Fischer, ο οποίος ηγείται της ερευνητικής γραμμής για την ανθρώπινη προσωπικότητα στο IDOR και έχει δημοσιεύσει αρκετά άρθρα και βιβλία για το θέμα. “Εξάλλου, η προσωπικότητα είναι ένα ψυχολογικό χαρακτηριστικό που βοηθάει τους ανθρώπους να προσαρμοστούν στο περιβάλλον στο οποίο ζουν, οπότε δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι διαφορετικά περιβάλλοντα μπορούν να αντανακλούν διαφορετικούς αστερισμούς προσωπικότητας”.

Η πιο πρόσφατη δημοσίευσή του, ένα άρθρο στο περιοδικό Current Research in Ecological and Social Psychology, ασχολήθηκε και πάλι με το θέμα αυτό, όταν ερμήνευσε κατά πόσον η πανδημία COVID-19 θα επηρέαζε τις πτυχές της προσωπικότητας σε διαφορετικούς πληθυσμούς 16 χωρών. Η έρευνα χρησιμοποίησε ένα ερωτηματολόγιο προσαρμοσμένο στις διαφορετικές γλώσσες και κουλτούρες της μελέτης. Ακόμη και προσαρμοσμένο, παρατηρήθηκε μεγάλη μεταβλητότητα στην ποιότητα των δεδομένων, εκτός από τις διαφοροποιήσεις στις εικόνες προσωπικότητας.cΣύμφωνα με τον ερευνητή, η μη ύπαρξη συγκρίσιμης ποιότητας μεταξύ των απαντήσεων δεν αντανακλά κακή ποιότητα της έρευνας. Στην πραγματικότητα, το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε εφαρμόζεται ευρέως σε πολλές άλλες πληθυσμιακές έρευνες.

Η μη εύρεση του αναμενόμενου αποτελέσματος αυτή τη φορά άνοιξε την πόρτα για την επανεκτίμηση της μεθοδολογίας αυτού του είδους της μελέτης.c”Δεν είναι πρόβλημα στη μετάφραση του ερωτηματολογίου που προκαλεί διαφορετικές ποιότητες στις απαντήσεις. Υπάρχουν κοινωνικοοικονομικοί και δημογραφικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα των απαντήσεων και στο δεύτερο μέρος του άρθρου προσπαθούμε να κατανοήσουμε ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες”, εξηγεί.

Η μελέτη χρησιμοποίησε σύνθετη στατιστική ανάλυση -όπως η μέθοδος Bayes, που θεωρείται το χρυσό πρότυπο σε αυτού του είδους τις έρευνες- για να κατανοήσει με ποια χαρακτηριστικά θα πρέπει να περιορίσουμε μια πληθυσμιακή θέση σε μια έρευνα προσωπικότητας, δεδομένου ότι ο διαχωρισμός ανά χώρα δεν έφερε συγκρίσιμα ποιοτικά δεδομένα. Η ανακάλυψη ήταν ότι το προσδόκιμο ζωής ήταν ένας παράγοντας που ομαδοποιούσε παρόμοια ποιοτικά αποτελέσματα μεταξύ παρόμοιων πληθυσμών, ενώ η άλλη πτυχή που αναδείχθηκε για αυτούς τους διαχωρισμούς ήταν η οικονομική πολυπλοκότητα της κοινωνίας στην οποία διεξάγεται το τεστ.

“Σε πληθυσμούς όπου συναντάμε μεγαλύτερη ποικιλία τρόπων ζωής, επαγγελμάτων κ.λπ. παρατηρείται ότι οι προσωπικότητες έχουν γενικά μεγαλύτερη ποικιλία χαρακτηριστικών και αυτό αντικατοπτρίζεται και στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι απαντούν στα ερωτηματολόγια.

Η οικονομική πολυπλοκότητα μιας κοινωνίας λέει περισσότερα για την ποιότητα των απαντήσεων από ό,τι οι ατομικές οικονομικές συνθήκες των ανθρώπων που ζουν σε αυτήν”, λέει ο Fischer, τονίζοντας ότι είναι ιδανικό κάθε ερωτηματολόγιο να είναι ειδικά ρυθμισμένο για την αναλυόμενη θέση, σε αντίθεση με την εφαρμογή του ίδιου ερωτηματολογίου για διαφορετικούς πληθυσμούς. “Άλλες έρευνες στο παρελθόν έχουν επικεντρωθεί περισσότερο στο εισόδημα και σε μακροοικονομικούς παράγοντες όπως το ΑΕΠ.

Η παρατήρηση ότι η οικονομική πολυπλοκότητα είχε αυτό το αποτέλεσμα είναι πολύ ενδιαφέρουσα και επιβεβαιώνει τις πρόσφατες θεωρίες της ανθρωπολογίας”. Όμως, η μεθοδολογία των μελετών προσωπικότητας δεν είναι το κύριο αντικείμενο της ερευνητικής ομάδας με επικεφαλής τον επιστήμονα.

Ο δρ Ρόναλντ Φίσερ διεξήγαγε διάφορες μελέτες για να κατανοήσει τη σχέση μεταξύ πολιτισμού και προσωπικότητας και την αμοιβαία αλληλεπίδρασή τους. Σε μία από τις δημοσιεύσεις του, ανέλυσε την αφήγηση του Γκιλγκαμές, ένα μεσοποταμιακό έπος που αποτελεί ένα από τα πρώτα έργα της ανθρώπινης λογοτεχνίας, και τον τρόπο με τον οποίο περιγράφηκε επί χιλιετίες.

Η ανάλυση αποκάλυψε ότι η αφήγηση και οι χαρακτήρες απέκτησαν μεγαλύτερη πολυπλοκότητα με την πάροδο των ετών, αντικατοπτρίζοντας μοντέλα προσωπικότητας που ήταν πιο κοντά στις προσωπικότητες των ανθρώπων κάθε εποχής. Αλλά γιατί να μελετήσουμε την προσωπικότητα; Στην ψυχολογία, τον τομέα αποφοίτησης του Fischer, το ερώτημα αυτό είναι απαραίτητο για τη βελτίωση της κατανόησης των λεγόμενων διαταραχών της προσωπικότητας, προσφέροντας αποτελεσματικότερες διαγνώσεις και θεραπείες, αλλά ο ερευνητής δεν περιορίζεται στο κλινικό ενδιαφέρον.

“Η μελέτη της προσωπικότητας είναι η μελέτη της εξέλιξης, η κατανόηση του από πού προερχόμαστε. Το ανθρώπινο μυαλό είναι πολύ ευέλικτο, αλλά δεν είναι απεριόριστο”, σχολιάζει ο ερευνητής. Το ενδιαφέρον του για διαφορετικούς πολιτισμούς και προσωπικότητες συνοδεύει τον επιστήμονα από την αρχή της επαγγελματικής του ζωής. Μεγαλώνοντας στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας υπό τη σοσιαλιστική δικτατορία, η έλλειψη ελευθερίας να εγκαταλείψει τη χώρα τον κράτησε μακριά από την πολιτισμική ποικιλομορφία μέχρι την πτώση του τείχους του Βερολίνου και την επακόλουθη διάλυση της λεγόμενης Ανατολικής Γερμανίας, το 1990. Ο ερευνητής εκμεταλλεύτηκε την ιστορική ευκαιρία και έκανε αίτηση για μεταπτυχιακό στην Αγγλία. “Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε διαδίκτυο και τα πράγματα δεν ήταν εύκολα προσβάσιμα. Έπρεπε να δανειστώ βιβλία από την τοπική βιβλιοθήκη για να γράψω την εργασία μου και να κάνω αίτηση για υποτροφία. Έφτασαν μετά από μερικούς μήνες και ήταν όλα στα αγγλικά. Ήταν δύσκολο, επειδή δεν τα μιλούσα ακόμη εκείνη την εποχή”, λέει. Μετά το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Fischer πήγε να διδάξει κοινωνική ψυχολογία και οργανωτική ψυχολογία στη Νέα Ζηλανδία, στο Πανεπιστήμιο Victoria του Wellington, όπου συνεχίζει να συνδέεται ως ερευνητής μέχρι σήμερα.

Η ιστορία του με την IDOR αρχίζει πριν από περίπου εννέα χρόνια, όταν έρχεται στη Βραζιλία για να συμμετάσχει σε ένα εξελικτικό συνέδριο και μοιράζεται τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα με δύο νευροεπιστήμονες της IDOR στη συνάντηση. Στη συνέχεια, τον συστήνουν στον Dr. Jorge Moll Neto, ιδρυτή του Ινστιτούτου και νευροεπιστήμονα με μεγάλο ενδιαφέρον για την εξέλιξη του ανθρώπινου νου. “Μου ζήτησε να του δείξω την έρευνά μου. Επέστρεψα τις προάλλες με ένα powerpoint και περάσαμε όλο το απόγευμα συζητώντας γι’ αυτό. Και από τότε είμαι εδώ”, λέει ο ερευνητής, προσθέτοντας ότι πολλά πρόκειται να έρθουν ακόμη στη συνεργασία του με το IDOR. Στο πιο πρόσφατο έργο του, ο Fischer ηγείται μιας διαδικτυακής πλατφόρμας αυτογνωσίας μέσω της IDOR.

Ξεκίνησε πρόσφατα, διαθέτει online τεστ προσωπικότητας, δωρεάν και ανοιχτά στον πληθυσμό. Η ιδέα είναι να δοθεί στους ανθρώπους η ευκαιρία για αυτογνωσία, καθώς αυτό επιτρέπει μεγαλύτερο έλεγχο καταστάσεων, όπως το άγχος και το στρες, εκτός από τη συλλογή δεδομένων για τη διεξαγωγή ερευνών στον πληθυσμό. Τα ερωτηματολόγια πέρασαν από πολυάριθμες δοκιμές και φτιάχτηκαν ειδικά για το κοινό της Βραζιλίας, προσφέροντας εξατομικευμένα αποτελέσματα για κάθε έναν από τους συμμετέχοντες.

Η πλατφόρμα αποτελεί μια ακόμη πρωτοβουλία που ενσωματώνει την υποστήριξη και την έρευνα της IDOR στον τομέα της ψυχικής υγείας και έχει προηγηθεί η Πύλη Ψυχικής Υγείας της IDOR, η οποία δημιουργήθηκε κατά την κορύφωση της πανδημίας COVID-19 και εξακολουθεί να προσφέρει τακτικό περιεχόμενο και δραστηριότητες για τον έλεγχο των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης, εκτός από την παρουσίασή της από επαγγελματίες υγείας. Φροντίστε να ελέγξετε τα ερωτηματολόγια της πλατφόρμας για να διευρύνετε τις γνώσεις σας για τον εαυτό σας και να χρησιμοποιήσετε αυτούς τους πόρους για να αυξήσετε την ευημερία σας ή να εξελιχθείτε σε ικανότητες όπως η εστίαση και η συναισθηματική ρύθμιση.

Το διάβασα στο healthweb.gr