Πώς ο φόβος να μη μετανιώσουμε μας οδηγεί σε χρόνια αναποφασιστικότητα
Ο φόβος του μετανιώματος εντείνει την παράλυση της χρόνιας αναποφασιστικότητας. Βιώνουμε αυτό το φόβο, όταν δεν μπορούμε να επενδύσουμε τις οικονομίες μας σε κάτι συγκεκριμένο ή να αγοράσουμε κάτι που δεν μπορούμε να επιστρέψουμε. Ή, αν δεν μπορούμε να κάνουμε ένα τηλεφώνημα γιατί φανταζόμαστε πώς θα νιώθαμε αν αυτό γινόταν αμήχανο και τότε ίσως μετανιώνουμε που κάναμε το τηλεφώνημα.
Αυτομάτως φανταζόμαστε τις απαίσιες συνέπειες αν όλα πάνε στραβά και μπορεί κάλλιστα να νιώθουμε ότι «δεν θα μπορούσαμε να το αντέξουμε». Μπορεί να φανταζόμαστε ότι δεν θα μπορέσουμε ποτέ να το «ξεπεράσουμε» και ότι θα υποφέρουμε ατελείωτα. Αυτό μπορεί να σταματήσει στην πορεία μας – ιδιαίτερα αν πιστεύουμε ότι δεν είμαστε καλά εξοπλισμένοι για να διαχειριστούμε το μετάνιωμα που θα ακολουθήσει.
Με τέτοιου είδους διακυβεύματα στο μυαλό μας, δεν είναι περίεργο που η κίνηση προς τα εμπρός γίνεται προβληματική.
Πότε νιώθουμε ότι μετανιώνουμε
Το μετάνιωμα βιώνεται όταν κοιτάζετε πίσω σε ένα σημείο επιλογής και λέτε στον εαυτό σας: «Γιατί δεν το ήξερα;» ή «Πώς μπόρεσα να κάνω κάτι τέτοιο;» ή το πιο συνηθισμένο: «Αν δεν είχα κάνει αυτό;». Η μεταμέλεια μπορεί επίσης να προκύψει όταν έχετε κάνει μια επιλογή στο παρελθόν που απέτυχε να εκπληρώσει κάποια ηθική ή πρακτική υποχρέωση ή ξεκίνησε μια αλυσίδα γεγονότων με αποτέλεσμα να βλάψετε τον εαυτό σας ή τους άλλους.
Μπορείτε επίσης να μετανιώσετε όταν έχετε κάνει κάτι που δεν έχει προκαλέσει κανένα πραγματικό πρόβλημα, αλλά έχει προκαλέσει αμφιβολίες, ανησυχίες ή κάποια άλλη συναισθηματική δυσφορία, επειδή εκ των υστέρων φαίνεται ότι ήταν «πολύ ριψοκίνδυνο», παρορμητικό ή κακοσχεδιασμένο. Με την ίδια λογική, μετανιώνουμε επίσης αν δεν προβήκαμε σε μια ενέργεια την οποία τώρα ευχόμαστε να είχαμε κάνει.
Το έντονο και δυσάρεστο αυτό αίσθημα συχνά επίσης συμβαίνει όταν έπρεπε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο επιλογές. Η αμφιθυμία μπορεί να συμβεί όταν και οι δύο επιλογές φαίνονται είτε εξίσου ελκυστικές είτε εξίσου δυσάρεστες και η επιλογή της μίας σημαίνει ότι δεν επιλέγετε την άλλη. Σε περιπτώσεις όπου καμία από τις δύο επιλογές δεν φαίνεται καλή, η σκέψη ότι ιδανικά θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη επιλογή είναι παραλυτική.
Ακόμη και σε καταστάσεις με χαμηλό διακύβευμα – «μπέργκερ ή ζυμαρικά;», «να φορέσω αυτή τη γραβάτα ή εκείνη τη γραβάτα;» – αν πιστεύετε ότι μπορεί να μετανιώσετε για την απώλεια της επιλογής που αφήνετε πίσω, μπορεί να παγώσετε στη θέση σας, ταλαντευόμενοι μεταξύ των επιλογών. Αυτό μπορεί να συμβεί αν έχετε άγχος να μπορέσετε να ξεπεράσετε τα συναισθήματα γενικά, και είναι συχνό σε άτομα με έντονο άγχος.
Το μετάνιωμα παίζει κάποιο ρόλο στη ζωή όλων μας. Όλοι κάνουμε λάθη και όλοι μπορούν να κοιτάξουν κάτι που έκαναν στο παρελθόν – μετανιώνοντας που έχασαν την ψυχραιμία τους, μετανιώνοντας για μια απιστία ή μετανιώνοντας για μια κακή επιλογή – και να εύχονται να ήταν διαφορετικά.
Επιπλέον, αυτό μπορεί να το νιώσουμε και για ό,τι δεν κάναμε, όπως το να απορρίψουμε ή να μην κάνουμε αίτηση για μια δουλειά ή να μην δεσμευτούμε με έναν ερωτικό σύντροφο. Επειδή το κόστος της αδράνειας τόσο συχνά παραβλέπεται όταν παραλύουμε από τη χρόνια αναποφασιστικότητα, η μεταμέλεια περιλαμβάνει σχεδόν πάντα το «μακάρι να είχα πάρει περισσότερα ρίσκα» ή «μετανιώνω που δεν εκμεταλλεύτηκα αυτή την ευκαιρία».
Το μετάνιωμα βιώνεται όταν κοιτάζετε πίσω σε ένα σημείο επιλογής και λέτε στον εαυτό σας: «Γιατί δεν το ήξερα;» ή «Πώς μπόρεσα να κάνω κάτι τέτοιο;» ή το πιο συνηθισμένο: «Αν δεν είχα κάνει αυτό;». Η μεταμέλεια μπορεί επίσης να προκύψει όταν έχετε κάνει μια επιλογή στο παρελθόν που απέτυχε να εκπληρώσει κάποια ηθική ή πρακτική υποχρέωση ή ξεκίνησε μια αλυσίδα γεγονότων με αποτέλεσμα να βλάψετε τον εαυτό σας ή τους άλλους.
Μπορείτε επίσης να μετανιώσετε όταν έχετε κάνει κάτι που δεν έχει προκαλέσει κανένα πραγματικό πρόβλημα, αλλά έχει προκαλέσει αμφιβολίες, ανησυχίες ή κάποια άλλη συναισθηματική δυσφορία, επειδή εκ των υστέρων φαίνεται ότι ήταν «πολύ ριψοκίνδυνο», παρορμητικό ή κακοσχεδιασμένο. Με την ίδια λογική, μετανιώνουμε επίσης αν δεν προβήκαμε σε μια ενέργεια την οποία τώρα ευχόμαστε να είχαμε κάνει.
Το έντονο και δυσάρεστο αυτό αίσθημα συχνά επίσης συμβαίνει όταν έπρεπε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο επιλογές. Η αμφιθυμία μπορεί να συμβεί όταν και οι δύο επιλογές φαίνονται είτε εξίσου ελκυστικές είτε εξίσου δυσάρεστες και η επιλογή της μίας σημαίνει ότι δεν επιλέγετε την άλλη. Σε περιπτώσεις όπου καμία από τις δύο επιλογές δεν φαίνεται καλή, η σκέψη ότι ιδανικά θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη επιλογή είναι παραλυτική.
Ακόμη και σε καταστάσεις με χαμηλό διακύβευμα – «μπέργκερ ή ζυμαρικά;», «να φορέσω αυτή τη γραβάτα ή εκείνη τη γραβάτα;» – αν πιστεύετε ότι μπορεί να μετανιώσετε για την απώλεια της επιλογής που αφήνετε πίσω, μπορεί να παγώσετε στη θέση σας, ταλαντευόμενοι μεταξύ των επιλογών. Αυτό μπορεί να συμβεί αν έχετε άγχος να μπορέσετε να ξεπεράσετε τα συναισθήματα γενικά, και είναι συχνό σε άτομα με έντονο άγχος.
Το μετάνιωμα παίζει κάποιο ρόλο στη ζωή όλων μας. Όλοι κάνουμε λάθη και όλοι μπορούν να κοιτάξουν κάτι που έκαναν στο παρελθόν – μετανιώνοντας που έχασαν την ψυχραιμία τους, μετανιώνοντας για μια απιστία ή μετανιώνοντας για μια κακή επιλογή – και να εύχονται να ήταν διαφορετικά.
Επιπλέον, αυτό μπορεί να το νιώσουμε και για ό,τι δεν κάναμε, όπως το να απορρίψουμε ή να μην κάνουμε αίτηση για μια δουλειά ή να μην δεσμευτούμε με έναν ερωτικό σύντροφο. Επειδή το κόστος της αδράνειας τόσο συχνά παραβλέπεται όταν παραλύουμε από τη χρόνια αναποφασιστικότητα, η μεταμέλεια περιλαμβάνει σχεδόν πάντα το «μακάρι να είχα πάρει περισσότερα ρίσκα» ή «μετανιώνω που δεν εκμεταλλεύτηκα αυτή την ευκαιρία».
Συνέπειες του φόβου της μεταμέλειας
Η φαντασία σας μπορεί να σας βασανίζει με «τι θα γινόταν αν» σχετικά με τη βίωση ταπεινώσεων, απωλειών, αποτυχιών ή οποιασδήποτε άλλης συνέπειας που θα μπορούσε να σας προκαλέσει ανεπίλυτες τύψεις. Μπορεί να φανεί ότι είναι μια επικίνδυνη ολισθηρή πορεία για να κάνετε οτιδήποτε.
Ο φόβος της μετάνοιας μπορεί να ενισχυθεί αν, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, κάνατε πραγματικά κάτι στο παρελθόν που ήταν, εκ των υστέρων, μια κακή απόφαση. Το να αναπολείτε ένα προηγούμενο λάθος, μια λανθασμένη κρίση ή μια παρορμητική ενέργεια που κατέληξε άσχημα είναι σύνηθες φαινόμενο σε αγχώδη άτομα με απαιτητικά πρότυπα.
Κάθε απόφαση που παίρνουμε μειώνει τις εναλλακτικές που έχουμε στη διάθεσή μας. Αν νοικιάζετε ένα διαμέρισμα, δεσμεύεστε σε αυτό το συμβόλαιο, να μετακινηθείτε από αυτή την περιοχή και να στέλνετε τα παιδιά σας σε αυτά τα σχολεία.
Με μια πλούσια φαντασία, ακόμη και οι πιο κοινές, καθημερινές αποφάσεις μπορούν να διαποτιστούν από το φόβο της μεταμέλειας: «Θα μετανιώσω που αγόρασα βρώμη αλεσμένη αντί για ολόκληρη;» ή «θα μετανιώσω που ξόδεψα χρόνο παρακολουθώντας μια κωμωδία στην τηλεόραση αντί για ένα εκπαιδευτικό ντοκιμαντέρ;».
Επειδή βιώνετε άμεσες αυτόματες αμφιβολίες τη στιγμή που αποφασίζετε κάτι – ακόμη κι αν τίποτα δεν έχει πάει ακόμα στραβά – προσεγγίζετε τις αποφάσεις με τρόμο. Καθώς θέλετε να αποφύγετε τις ανησυχίες «τι θα γινόταν αν;», αποφεύγετε την ίδια την απόφαση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η δέσμευση χωρίς αμφιταλαντεύσεις είναι ένα τόσο σημαντικό στοιχείο της λήψης αποφάσεων. Είναι ένας τρόπος να προσπερνάμε τις αμφιβολίες που πάντα προκύπτουν αφού ληφθεί μια απόφαση.
Ο φόβος της μεταμέλειας αποτελεί συστατικό στοιχείο του FOMO (φόβος να μη χάσουμε κάτι). Η απροθυμία να αποκλείσουμε οποιαδήποτε μονοπάτια, ευκαιρίες ή επιλογές τροφοδοτείται από την πρόβλεψη ότι θα ευχηθούμε εκ των υστέρων να μην είχαμε περιορίσει τον εαυτό μας κάνοντας μια επιλογή.
Η φαντασία σας μπορεί να σας βασανίζει με «τι θα γινόταν αν» σχετικά με τη βίωση ταπεινώσεων, απωλειών, αποτυχιών ή οποιασδήποτε άλλης συνέπειας που θα μπορούσε να σας προκαλέσει ανεπίλυτες τύψεις. Μπορεί να φανεί ότι είναι μια επικίνδυνη ολισθηρή πορεία για να κάνετε οτιδήποτε.
Ο φόβος της μετάνοιας μπορεί να ενισχυθεί αν, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, κάνατε πραγματικά κάτι στο παρελθόν που ήταν, εκ των υστέρων, μια κακή απόφαση. Το να αναπολείτε ένα προηγούμενο λάθος, μια λανθασμένη κρίση ή μια παρορμητική ενέργεια που κατέληξε άσχημα είναι σύνηθες φαινόμενο σε αγχώδη άτομα με απαιτητικά πρότυπα.
Κάθε απόφαση που παίρνουμε μειώνει τις εναλλακτικές που έχουμε στη διάθεσή μας. Αν νοικιάζετε ένα διαμέρισμα, δεσμεύεστε σε αυτό το συμβόλαιο, να μετακινηθείτε από αυτή την περιοχή και να στέλνετε τα παιδιά σας σε αυτά τα σχολεία.
Με μια πλούσια φαντασία, ακόμη και οι πιο κοινές, καθημερινές αποφάσεις μπορούν να διαποτιστούν από το φόβο της μεταμέλειας: «Θα μετανιώσω που αγόρασα βρώμη αλεσμένη αντί για ολόκληρη;» ή «θα μετανιώσω που ξόδεψα χρόνο παρακολουθώντας μια κωμωδία στην τηλεόραση αντί για ένα εκπαιδευτικό ντοκιμαντέρ;».
Επειδή βιώνετε άμεσες αυτόματες αμφιβολίες τη στιγμή που αποφασίζετε κάτι – ακόμη κι αν τίποτα δεν έχει πάει ακόμα στραβά – προσεγγίζετε τις αποφάσεις με τρόμο. Καθώς θέλετε να αποφύγετε τις ανησυχίες «τι θα γινόταν αν;», αποφεύγετε την ίδια την απόφαση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η δέσμευση χωρίς αμφιταλαντεύσεις είναι ένα τόσο σημαντικό στοιχείο της λήψης αποφάσεων. Είναι ένας τρόπος να προσπερνάμε τις αμφιβολίες που πάντα προκύπτουν αφού ληφθεί μια απόφαση.
Ο φόβος της μεταμέλειας αποτελεί συστατικό στοιχείο του FOMO (φόβος να μη χάσουμε κάτι). Η απροθυμία να αποκλείσουμε οποιαδήποτε μονοπάτια, ευκαιρίες ή επιλογές τροφοδοτείται από την πρόβλεψη ότι θα ευχηθούμε εκ των υστέρων να μην είχαμε περιορίσει τον εαυτό μας κάνοντας μια επιλογή.
Ο φόβος του μετανιώματος μπορεί να μας εμποδίσει να προχωρήσουμε μπροστά. Αλλά μπορεί επίσης να αποτελέσει εμπόδιο στο να απολαύσουμε το μονοπάτι που έχουμε ήδη ακολουθήσει. Μόλις γίνει μια επιλογή, δημιουργούνται αμφιβολίες και νιώθουμε αβεβαιότητα για τα μελλοντικά πιθανά κακά αποτελέσματα ή συνέπειες. Η ικανοποίηση μιας σωστής επιλογής ή μιας καλής δουλειάς γίνεται άπιαστη, επειδή ανησυχούμε ότι μια απόφαση που ελήφθη στο παρελθόν θα μας οδηγήσει στο να τη μετανιώσουμε κάποια στιγμή.
Όμως, η χρόνια αναποφασιστικότητα δεν μας αφήνει να ζήσουμε και συχνά περνούν τα χρόνια μέσα σε αδράνεια και αυτό είναι από μόνου του μια επιλογή, και μάλιστα σίγουρα με δυσάρεστες συνέπειες, που αργά ή γρήγορα θα τις νιώσουμε. Γι’ αυτό επιλέξτε, όλο και κάτι άλλο θα σας φέρει η ζωή.
Όμως, η χρόνια αναποφασιστικότητα δεν μας αφήνει να ζήσουμε και συχνά περνούν τα χρόνια μέσα σε αδράνεια και αυτό είναι από μόνου του μια επιλογή, και μάλιστα σίγουρα με δυσάρεστες συνέπειες, που αργά ή γρήγορα θα τις νιώσουμε. Γι’ αυτό επιλέξτε, όλο και κάτι άλλο θα σας φέρει η ζωή.
Το διάβασα στο psychologytoday.com - enallaktikidrasi.com
