👉Μια νέα επιστήμη κάνει την εμφάνιση της στα αμερικανικά πανεπιστήμια.
Η αρχή αυτής της επιστήμης μπορεί να ανιχνευθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα εγκεφαλικά κύματα ενός ανθρώπου μεταβάλλονται όταν αυτός διαλογίζεται. Τα τεχνικά μέσα όμως εκείνης της εποχής ήταν πολύ πρωτόγονα για να βρουν την πηγή αυτής της αλλαγής. Έπρεπε να έρθουν οι υπερσύγχρονοι αξονικοί τομογράφοι (ονόματι SPECT: Single Photon Emission Computed Tomography) για να διαπιστώσουν έκπληκτοι οι επιστήμονες ότι κατά την διάρκεια της προσευχής ο εγκέφαλος δραστηριοποιείται έντονα και σε περιοχές που επαληθεύουν εκείνους που διηγούνται μυστικιστικές και υπερβατικές εμπειρίες.
Μια σειρά νευροβιολόγων λοιπόν ρίχτηκαν στην μελέτη αυτών των «περίεργων» φαινομένων προσπαθώντας να ανακαλύψουν την πηγή της θρησκευτικότητας στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Το πανεπιστήμιο Κολούμπια έχει δημιουργήσει το «Κέντρο για τη Μελέτη της Επιστήμης και της Θρησκείας», η διακεκριμένη επιστημονική επιθεώρηση «Journal of Consciousness Studies» αφιέρωσε ένα τεύχος στην έρευνα για το πώς οι πνευματικές εμπειρίες αντανακλώνται σε «περίεργες περιοδικές δραστηριότητες στον ανθρώπινο εγκέφαλο», ενώ μια σειρά βιβλίων από μεγάλους επιστημονικούς εκδοτικούς οίκους (MIT Press, University of Pennsylvania κ.λ.π.) ρίχνουν φως στο θέμα. Το 1998 ο Δρ. James Austin δημοσίευσε «Το Ζεν και ο εγκέφαλος» στο οποίο αποδεικνύει ότι κατά την διάρκεια του διαλογισμού το μεσολόβιο τοίχωμα του εγκεφάλου που φροντίζει να καταλαβαίνουμε που βρισκόμαστε στο χώρο και που είναι τα όρια του σώματός μας σε σχέση με το περιβάλλον δεν παρουσίαζε καμιά δραστηριότητα. Σιωπηλά επίσης μένουν κι εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου που προσδιορίζουν τον χρόνο και την αυτοσυνείδηση. Τα αποτελέσματά της έρευνάς του ήταν ταυτόσημα με τις διηγήσεις των ανθρώπων που είχαν αυτή την εμπειρία.
Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια Andrew Newberg μαζί με τον Eugene d'Aquilli εξέδωσαν το «Γιατί ο θεός δεν έχει φύγει». Χρησιμοποίησαν αξονικές τομογραφίες Θιβετιανών και Φραγκισκανών μοναχών την ώρα της βαθιάς προσευχής κι ανακάλυψαν ότι είναι τα ίδια μέρη του εγκεφάλου που δραστηριοποιούνται ή σιωπούν εκείνη την ώρα. Με λίγα λόγια χρησιμοποίησαν τα δεδομένα για να βρουν ποιο είναι το θρησκευτικό κύκλωμα νευρώνων που υπάρχει στον ανθρώπινο εγκέφαλο. «Αυτό που εκείνοι οι άνθρωποι ένοιωσαν», γράφει ο καθηγητής Newberg, «δεν ήταν λάθος ούτε αυθυποβολή. Ήταν πραγματικά βιολογικά συμβάντα στον εγκέφαλό τους». Τέλος στο βιβλίο «Θρησκεία στο Νου» που θα κυκλοφορήσει μέσα στον Μάιο αναλύεται πως οι θρησκευτικές τελετές επιδρούν στο μετωπικό τοίχωμα του εγκεφάλου και εμπνέουν αισιοδοξία και δημιουργικότητα. Το εκπληκτικότερο συμπέρασμα όλων είναι πως ακόμη κι εκείνοι που αυτοπροσδιορίζονται ως άθρησκοι έχουν τέτοιες εγκεφαλικές δραστηριότητες κατά την διάρκεια θρησκευτικών τελετών. Αν και σε μικρότερο βαθμό τα ίδια σημεία του εγκεφάλου δραστηριοποιούνται ή σιωπούν: αλλιώς «μαλακώνουν τα όρια του εαυτού τους» κατά τον Δρ. Newberg.
Η επιστήμη της νευροθεολογίας είναι ακόμη στην βρεφική ηλικία. Νέες τεχνολογίες και έρευνες έχουν πολλά ακόμη να αποκαλύψουν. Όπως όμως αναφέρει το περιοδικό Newsweek, απλώς και μόνο αυτή η μελέτη αλλάζει την ίδια την επιστήμη. «Παρά την κυριαρχία της θρησκείας στην ζωή πολλών ανθρώπων», γράφει η Sharon Begley, «αυτή αντιμετωπίσθηκε από την επιστήμη με αδιαφορία και απάθεια... Η άνοδος της νευροθεολογίας αντιπροσωπεύει μια ριζική αλλαγή αυτής της στάσης». Πάντως, όποιο φως κι αν ρίξει η επιστήμη στην πνευματικότητα, η τελευταία θα βοηθήσει την πρώτη. Οι μυστικιστικές εμπειρίες λέει ο Robert K. C. Forman καθηγητής θρησκειολογίας στο Hunter College της Νέας Υόρκης, μπορούν να μας πουν κάτι για το μεγαλύτερο μυστήριο της νευροφυσιολογίας, την συνείδηση. «Στις μυστικιστικές εμπειρίες, το περιεχόμενο του νου ξεθωριάζει, η αισθητηριακή αντίληψη αποβάλλεται και ότι απομένει είναι καθαρή συνείδηση. Αυτό μας λέει ότι η συνείδηση δεν χρειάζεται υλικά αντικείμενα και δεν είναι απλώς ένα υποπροϊόν των αισθητηρίων οργάνων.»
Έχει λοιπόν η θρησκεία βιολογική βάση; Όχι απαντά η Sharon Begley. Η επιστήμη, παρά τις επιτυχίες της στην γκρίζα ύλη του εγκεφάλου μας «δεν θα απαντήσει ποτέ στο μεγαλύτερο ερώτημα όλων: είναι η δικτύωση του εγκεφάλου μας που δημιουργεί τον Θεό ή ο Θεός δημιούργησε την δικτύωση του εγκεφάλου; Όποιο από τα δύο κι αν επιλέξουμε, είναι ζήτημα πίστης...»
Eξετάζοντας την πίστη
Στα τέλη του περασμένου αιώνα αμερικανοί επιστήμονες είχαν μεταφέρει μια ομάδα ιθαγενών, που μέχρι τότε δεν είχαν επαφή με τον αποκαλούμενο πολιτισμένο κόσμο, στη Νέα Υόρκη. Στόχος τους ήταν να μελετήσουν την αντίληψη που είχαν οι «πρωτόγονοι» για τον «θαυμάσιο» δυτικό πολιτισμό. Αφού τους τριγύρισαν στους δρόμους, τους έδειξαν τα σύγχρονα τότε θαύματα (κτίρια, συστήματα αποχετεύσεων, φωτισμός με γκάζι κ.λ.π.) πήραν από τον καθένα συνεντεύξεις ρωτώντας τους ποιο ήταν εκείνο που τους έκανε μεγαλύτερη εντύπωση. Η έκπληξή των επιστημόνων ήταν μεγάλη όταν όλοι οι ιθαγενείς απάντησαν ότι το πιο θαυμαστό ήταν οι εργάτες με τα ειδικά παπούτσια που μπορούσαν ν' ανεβαίνουν σε κάθετους στύλους (όπως σήμερα είναι της ΔΕΗ) χωρίς στην ουσία να χρησιμοποιούν τα χέρια τους. Ήταν το πρώτο πείραμα που έδειχνε ότι το περιβάλλον ορίζει τις ικανότητες αντίληψης που κάποιος έχει για τον κόσμο.
Οι ιθαγενείς δεν εντυπωσιάστηκαν ούτε από τις αυτοκινητάμαξες, ούτε από τους πρώτους τότε ουρανοξύστες, ούτε από το φως που υπήρχε σε κάθε δρόμο. Αυτοί ήξεραν ότι για ν' ανέβει κάποιος σ' ένα δένδρο πρέπει να χρησιμοποιεί τα χέρια του. Το θαύμα ήταν ότι κάποιοι άνθρωποι μπορούσαν ν' ανέβουν χωρίς αυτά.
Το ίδιο εν πολλοίς πράττουν σήμερα και οι νευροθεολόγοι. Το θαύμα γι' αυτούς δεν είναι η πίστη καθαυτή αλλά οι ακραίες εμπειρίες του διαλογισμού, οι εγκεφαλικές λειτουργίες που έχει κάποιος όταν εκστασιάζεται. Το περιβάλλον της επιστήμης στο οποίο λειτουργούν, τα εργαλεία που έχουν, αυτό μονάχα τους επιτρέπει να δουν. Μόνο που η πίστη είναι κάτι περισσότερο από τις υπερβατικές εμπειρίες. Είναι ένα συνεκτικό φιλοσοφικό οικοδόμημα που δίνει απαντήσεις (καλές ή κακές, ορθές ή λανθασμένες - δεν έχει σημασία) στα αρχέγονα βασικά ερωτήματα του ανθρώπου. Αυτό το οικοδόμημα δεν χωρά κάτω από κανένα μικροσκόπιο, ούτε καν στις κοιλότητες των σύγχρονων αξονικών τομογράφων. Δεν είναι μια απλή εγκεφαλική λειτουργία, αλλά κάτι πολύ περισσότερο: είναι πίστη.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ
Σήμερα αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τους επιστήμονες ότι η θρησκεία και η πνευματικότητα παίζουν σημαντικό, ίσως και καθοριστικό, ρόλο στη ζωή μας.
Για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, η πνευματική εμπειρία (είτε υπό την έννοια της συμμετοχής σε κάποια θρησκεία είτε της εσωτερικής άσκησης στο πλαίσιο κάποιας σχολής ή διδασκαλίας) καθορίζει την καθημερινότητά τους αλλά και τον τρόπο αντίληψής τους.
Ο Αριστοτέλης, πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια είχε πει πως «όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους επιθυμούν να γνωρίσουν». Πρόσφατα, ο Δρ AndrewNewberg και οι συνάδελφοί του το έθεσαν λίγο διαφορετικά. Εμείς οι άνθρωποι, λένε, έχουμε μια εσωτερική, ακούσια τάση «να αναζητούμε το νόημα των πραγμάτων μέσα από τη γνωστική ανάλυση της πραγματικότητας». Ο ίδιος αποκαλεί αυτή την τάση γνωστική αναγκαιότητα.
Κοινώς, είμαστε φτιαγμένοι για να σκεφτόμαστε, να κατανοούμε και να βρίσκουμε νόημα στην ύπαρξή μας. Από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι έθεταν ερωτήματα για τη γέννηση, το θάνατο και τη θέση τους στο σύμπαν. Προσπαθώντας να κατανοήσουν τον κόσμο, οι πρόγονοί μας ανέπτυξαν μύθους και τελετουργικά, που συχνά τους μετέφεραν σε ασυνήθιστες καταστάσεις συνείδησης.
Ο μύθος και η τελετουργία λοιπόν, ήταν τα πρώτα αρχαία μονοπάτια προς αυτό που ονομάζουμε πνευματικότητα. Σήμερα αυτό αποδεικνύεται πλέον επιστημονικά.
Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Οι εγκεφαλικές μελέτες του Newberg έδειξαν πως συγκεκριμένες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως αυτές που συναντάμε στα θρησκευτικά τελετουργικά, μειώνουν τη δραστηριότητα των βρεγματικών μας λοβών.
Σε κανονικές συνθήκες η περιοχή αυτή του εγκεφάλου βοηθάει στο να εντοπίζουμε αντικείμενα (αλλά και τον εαυτό μας) στο χώρο. Όταν η δραστηριότητα αυτής της περιοχής μειώνεται, το όριο ανάμεσα στον εαυτό μας και στον υπόλοιπο κόσμο απαλύνεται. Καθώς τα όρια του εαυτού μας γίνονται κάπως θολά, τείνουμε να νιώθουμε ως μέρη ενός μεγαλύτερου Όλου.
Η εμπειρία αυτή περιγράφεται ως μια υπέρβαση του εδώ-και-τώρα. Η τελετουργική δραστηριότητα, όπως οι ψαλμωδίες, αλλά και η διαρκής προσευχή και ο διαλογισμός μπορούν να επηρεάσουν τους βρεγματικούς λοβούς και να δημιουργήσουν αυτό το συναίσθημα.
Θέλοντας να εξετάσουν το φαινόμενο περαιτέρω, ο Newberg και οι συνάδελφοί του σκανάρισαν τους εγκέφαλους Θιβετιανών μοναχών και Φραγκισκανών καλογραιών καθώς διαλογίζονταν ή προσεύχονταν. Το αποτέλεσμα ήταν να εντοπιστούν επιστημονικά οι αποδείξεις της πνευματικότητάς τους.
Η έρευνα έδειξε ότι η πνευματική εμπειρία των μοναχών ενώ ασκούνταν, συνοδευόταν από αυξημένη δραστηριότητα σε συγκεκριμένα εγκεφαλικά κέντρα με ταυτόχρονη μείωση της δραστηριότητας σε κάποια άλλα.
Αυτό δείχνει πως η πνευματικότητα είναι κάτι περισσότερο από μια απλή ψυχολογική εμπειρία: έχει βιολογικές ρίζες σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν μηχανισμό της υπερβατικότητας.
Η ΠΗΓΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Μέχρι πρόσφατα, η επιστήμη παραδοσιακά απέρριπτε τα φαινόμενα που δεν μπορούσε να δει ή να μετρήσει. Τα πράγματα όμως τώρα φαίνεται ότι αλλάζουν. Αυτή η αίσθηση του «θολώματος του εαυτού» και η σύνδεση με μια απέραντη, συνεκτική ολότητα, έχει παρατηρηθεί εδώ και αιώνες σε αμέτρητες θρησκευτικές πρακτικές.
Σήμερα, ανακαλύπτουμε πως ο εγκέφαλός μας έχει φτιαχτεί ακριβώς γι’ αυτή τη μορφή κατανόησης. Λίγοι από εμάς έχουν βιώσει στην πλήρη έκτασή της το είδος της πνευματικής εμπειρίας που ο Newberg αποκαλεί Απόλυτη Ενοποιημένη Ύπαρξη, αλλά πολλοί έχουμε νιώσει ορισμένες φορές κάτι παρεμφερές, στην πιο ήπια μορφή του.
Σύμφωνα με τον Newberg«οι υπερβατικές καταστάσεις ενυπάρχουν σε μια αλληλουχία διαδοχικά υψηλότερων επιπέδων ενοποιημένης ύπαρξης, η οποία τελικά οδηγεί στο σημείο όπου η ενότητα γίνεται απόλυτη».
Με απλά λόγια, αναζητώντας εδώ και αιώνες το Απόλυτο δημιουργήσαμε ποικίλες θρησκευτικές προσεγγίσεις, όμως η ίδια μυστική πνευματικότητα είναι η πηγή όλων των θρησκειών του κόσμου.
Έχοντας ξεκινήσει ως ορθολογιστές επιστήμονες να ερευνούν κατά πόσον η πνευματικότητα είναι απλά ένα υποπροϊόν της νευρολογικής μας δραστηριότητας, ο Newberg και οι συνάδελφοί του άλλαξαν ριζικά άποψη από τα όσα ανακάλυψαν στην πορεία, και κατέληξαν στο ανατρεπτικό συμπέρασμα πως «ο μηχανισμός υπερβατικότητας του εγκεφάλου μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ένα παράθυρο, μέσα από το οποίο μπορούμε φευγαλέα να δούμε την απόλυτη πραγματικότητα κάτι αληθινά θεϊκού».
ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ
Ακόμη όμως πιο ανατρεπτικά είναι τα όσα λένε στον επίλογο της έρευνάς τους:
«Οι νευροβιολογικές ρίζες της πνευματικής υπερβατικότητας δείχνουν πως το Απόλυτο Ενοποιημένο Ον είναι μια σοβαρή πιθανότητα. Από όλες τις εκπλήξεις που έχει να προσφέρει η θεωρία μας –ότι οι μύθοι είναι αποτέλεσμα βιολογικής αναγκαιότητας, ότι τα τελετουργικά είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να προκαλούν ενοποιητικές καταστάσεις, ότι οι μυστικιστές δεν είναι απαραίτητα τρελοί, και ότι όλες οι θρησκείες είναι κλαδιά του ίδιου πνευματικού δέντρου– το γεγονός ότι αυτή η απόλυτη κατάσταση ενότητας μπορεί να υποστηριχθεί λογικά είναι αυτό που μας συναρπάζει περισσότερο.
»Η πραγματικότητα του Απόλυτου Όντος δεν αποτελεί καταληκτική απόδειξη ότι υπάρχει Θεός, αλλά ισχυρό επιχείρημα για το ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα στην ανθρώπινη ύπαρξη από την υλική της υπόσταση. Ο νους μας έλκεται από τη διαίσθηση αυτής της βαθύτερης πραγματικότητας, αυτή την απόλυτη αίσθηση του ενός (oneness), εκεί όπου ο πόνος εξαφανίζεται και όλες οι επιθυμίες ησυχάζουν.
»Όσο ο εγκέφαλός μας είναι οργανωμένος με τον τρόπο που είναι, όσο ο νους μας είναι ικανός να νιώθει τη βαθύτερη πραγματικότητα, τόσο η πνευματικότητα θα ορίζει την ανθρώπινη εμπειρία και ο Θεός, όπως και εάν ορίζουμε αυτή τη μεγαλειώδη, μυστήρια ιδέα, δεν θα εξαφανιστεί».
Σήμερα αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τους επιστήμονες ότι η θρησκεία και η πνευματικότητα παίζουν σημαντικό, ίσως και καθοριστικό, ρόλο στη ζωή μας.
Για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, η πνευματική εμπειρία (είτε υπό την έννοια της συμμετοχής σε κάποια θρησκεία είτε της εσωτερικής άσκησης στο πλαίσιο κάποιας σχολής ή διδασκαλίας) καθορίζει την καθημερινότητά τους αλλά και τον τρόπο αντίληψής τους.
Ο Αριστοτέλης, πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια είχε πει πως «όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους επιθυμούν να γνωρίσουν». Πρόσφατα, ο Δρ AndrewNewberg και οι συνάδελφοί του το έθεσαν λίγο διαφορετικά. Εμείς οι άνθρωποι, λένε, έχουμε μια εσωτερική, ακούσια τάση «να αναζητούμε το νόημα των πραγμάτων μέσα από τη γνωστική ανάλυση της πραγματικότητας». Ο ίδιος αποκαλεί αυτή την τάση γνωστική αναγκαιότητα.
Κοινώς, είμαστε φτιαγμένοι για να σκεφτόμαστε, να κατανοούμε και να βρίσκουμε νόημα στην ύπαρξή μας. Από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι έθεταν ερωτήματα για τη γέννηση, το θάνατο και τη θέση τους στο σύμπαν. Προσπαθώντας να κατανοήσουν τον κόσμο, οι πρόγονοί μας ανέπτυξαν μύθους και τελετουργικά, που συχνά τους μετέφεραν σε ασυνήθιστες καταστάσεις συνείδησης.
Ο μύθος και η τελετουργία λοιπόν, ήταν τα πρώτα αρχαία μονοπάτια προς αυτό που ονομάζουμε πνευματικότητα. Σήμερα αυτό αποδεικνύεται πλέον επιστημονικά.
Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Οι εγκεφαλικές μελέτες του Newberg έδειξαν πως συγκεκριμένες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως αυτές που συναντάμε στα θρησκευτικά τελετουργικά, μειώνουν τη δραστηριότητα των βρεγματικών μας λοβών.
Σε κανονικές συνθήκες η περιοχή αυτή του εγκεφάλου βοηθάει στο να εντοπίζουμε αντικείμενα (αλλά και τον εαυτό μας) στο χώρο. Όταν η δραστηριότητα αυτής της περιοχής μειώνεται, το όριο ανάμεσα στον εαυτό μας και στον υπόλοιπο κόσμο απαλύνεται. Καθώς τα όρια του εαυτού μας γίνονται κάπως θολά, τείνουμε να νιώθουμε ως μέρη ενός μεγαλύτερου Όλου.
Η εμπειρία αυτή περιγράφεται ως μια υπέρβαση του εδώ-και-τώρα. Η τελετουργική δραστηριότητα, όπως οι ψαλμωδίες, αλλά και η διαρκής προσευχή και ο διαλογισμός μπορούν να επηρεάσουν τους βρεγματικούς λοβούς και να δημιουργήσουν αυτό το συναίσθημα.
Θέλοντας να εξετάσουν το φαινόμενο περαιτέρω, ο Newberg και οι συνάδελφοί του σκανάρισαν τους εγκέφαλους Θιβετιανών μοναχών και Φραγκισκανών καλογραιών καθώς διαλογίζονταν ή προσεύχονταν. Το αποτέλεσμα ήταν να εντοπιστούν επιστημονικά οι αποδείξεις της πνευματικότητάς τους.
Η έρευνα έδειξε ότι η πνευματική εμπειρία των μοναχών ενώ ασκούνταν, συνοδευόταν από αυξημένη δραστηριότητα σε συγκεκριμένα εγκεφαλικά κέντρα με ταυτόχρονη μείωση της δραστηριότητας σε κάποια άλλα.
Αυτό δείχνει πως η πνευματικότητα είναι κάτι περισσότερο από μια απλή ψυχολογική εμπειρία: έχει βιολογικές ρίζες σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν μηχανισμό της υπερβατικότητας.
Η ΠΗΓΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Μέχρι πρόσφατα, η επιστήμη παραδοσιακά απέρριπτε τα φαινόμενα που δεν μπορούσε να δει ή να μετρήσει. Τα πράγματα όμως τώρα φαίνεται ότι αλλάζουν. Αυτή η αίσθηση του «θολώματος του εαυτού» και η σύνδεση με μια απέραντη, συνεκτική ολότητα, έχει παρατηρηθεί εδώ και αιώνες σε αμέτρητες θρησκευτικές πρακτικές.
Σήμερα, ανακαλύπτουμε πως ο εγκέφαλός μας έχει φτιαχτεί ακριβώς γι’ αυτή τη μορφή κατανόησης. Λίγοι από εμάς έχουν βιώσει στην πλήρη έκτασή της το είδος της πνευματικής εμπειρίας που ο Newberg αποκαλεί Απόλυτη Ενοποιημένη Ύπαρξη, αλλά πολλοί έχουμε νιώσει ορισμένες φορές κάτι παρεμφερές, στην πιο ήπια μορφή του.
Σύμφωνα με τον Newberg«οι υπερβατικές καταστάσεις ενυπάρχουν σε μια αλληλουχία διαδοχικά υψηλότερων επιπέδων ενοποιημένης ύπαρξης, η οποία τελικά οδηγεί στο σημείο όπου η ενότητα γίνεται απόλυτη».
Με απλά λόγια, αναζητώντας εδώ και αιώνες το Απόλυτο δημιουργήσαμε ποικίλες θρησκευτικές προσεγγίσεις, όμως η ίδια μυστική πνευματικότητα είναι η πηγή όλων των θρησκειών του κόσμου.
Έχοντας ξεκινήσει ως ορθολογιστές επιστήμονες να ερευνούν κατά πόσον η πνευματικότητα είναι απλά ένα υποπροϊόν της νευρολογικής μας δραστηριότητας, ο Newberg και οι συνάδελφοί του άλλαξαν ριζικά άποψη από τα όσα ανακάλυψαν στην πορεία, και κατέληξαν στο ανατρεπτικό συμπέρασμα πως «ο μηχανισμός υπερβατικότητας του εγκεφάλου μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ένα παράθυρο, μέσα από το οποίο μπορούμε φευγαλέα να δούμε την απόλυτη πραγματικότητα κάτι αληθινά θεϊκού».
ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ
Ακόμη όμως πιο ανατρεπτικά είναι τα όσα λένε στον επίλογο της έρευνάς τους:
«Οι νευροβιολογικές ρίζες της πνευματικής υπερβατικότητας δείχνουν πως το Απόλυτο Ενοποιημένο Ον είναι μια σοβαρή πιθανότητα. Από όλες τις εκπλήξεις που έχει να προσφέρει η θεωρία μας –ότι οι μύθοι είναι αποτέλεσμα βιολογικής αναγκαιότητας, ότι τα τελετουργικά είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να προκαλούν ενοποιητικές καταστάσεις, ότι οι μυστικιστές δεν είναι απαραίτητα τρελοί, και ότι όλες οι θρησκείες είναι κλαδιά του ίδιου πνευματικού δέντρου– το γεγονός ότι αυτή η απόλυτη κατάσταση ενότητας μπορεί να υποστηριχθεί λογικά είναι αυτό που μας συναρπάζει περισσότερο.
»Η πραγματικότητα του Απόλυτου Όντος δεν αποτελεί καταληκτική απόδειξη ότι υπάρχει Θεός, αλλά ισχυρό επιχείρημα για το ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα στην ανθρώπινη ύπαρξη από την υλική της υπόσταση. Ο νους μας έλκεται από τη διαίσθηση αυτής της βαθύτερης πραγματικότητας, αυτή την απόλυτη αίσθηση του ενός (oneness), εκεί όπου ο πόνος εξαφανίζεται και όλες οι επιθυμίες ησυχάζουν.
»Όσο ο εγκέφαλός μας είναι οργανωμένος με τον τρόπο που είναι, όσο ο νους μας είναι ικανός να νιώθει τη βαθύτερη πραγματικότητα, τόσο η πνευματικότητα θα ορίζει την ανθρώπινη εμπειρία και ο Θεός, όπως και εάν ορίζουμε αυτή τη μεγαλειώδη, μυστήρια ιδέα, δεν θα εξαφανιστεί».
Με τους παραπάνω τρόπους εξηγείται το θαύμα και η πνευματική εμπειρία για την νευροθεολογία. Δηλαδή, διάφοροι νευρώνες του εγκεφάλου προκαλούν την πνευματική εμπειρία, η οποία φέρνει το θαύμα, και όλα αυτά βασίζονται σε έρευνες που έχουν γίνει, σε διάφορες θρησκευτικές ομάδες, όπως βουδιστές, προτεστάντες, ισλαμιστές, ινδουιστές, με τους τελευταίους να χρησιμοποιούν κατ’ εξοχήν τις μεθόδους αυτές. Σαφώς, με τις ίδιες μεθόδους οι άνθρωποι αυτοί θα επεξηγούσαν και τις πνευματικές εμπειρίες στην Ορθοδοξία, όμως ας εξετάσουμε αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό.
