Η καλύτερη εκδίκηση είναι να χαμογελάτε στο μίσος.
Γιατί δεν υπάρχει καλύτερη στρατηγική από το να ενεργείτε ήρεμα και σοφά, να προχωράτε με σταθερό βλέμμα και γαλήνια καρδιά, γνωρίζοντας ότι δεν χρειάζεται να κουβαλάτε αυτό το βάρος.
Ο Κομφούκιος σοφά είπε πως πριν ξεκινήσεις ένα ταξίδι εκδίκησης να σκάψεις δύο τάφους. Έναν για σένα και έναν για τον αντίπαλο σου. Αλλά δυστυχώς, η εκδίκηση εξακολουθεί να φαίνεται «ελκυστική».
Χρησιμοποιήσαμε αυτή τη λέξη «ελκυστική» για ένα λόγο. Είναι ανθρώπινη συμπεριφορά, το ξέρουμε αυτό. Στην πραγματικότητα, αυτό που ξέρουν καλά οι συγγραφείς και οι παραγωγοί ταινιών είναι ότι η εκδίκηση μας γοητεύει. Ακούμε ότι η εκδίκηση είναι σαν φάρμακο: μας βοηθά σε μικρές δόσεις, αλλά αν τη καταναλώσουμε σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να μας σκοτώσει.
Ο Εντμόντ Νταντές, ο Κόμης του Μόντε Κρίστο, είναι ένα σπουδαίο λογοτεχνικό παράδειγμα. Μας δίδαξε ότι η καλύτερη εκδίκηση σερβίρεται κρύα, χωρίς βιασύνη και απόλυτα υπολογισμένη. Η Αγκάθα Κρίστι εντωμεταξύ μας έφερε σε μια πολύπλοκη εξίσου βίαιη πλοκή στο «Και Μετά Δεν Υπήρχε Κανείς» για να μας διδάξει ότι το κακό πρέπει να το εκδικηθούμε σωστά. Η εκδίκηση μας προσελκύει και μερικές φορές τη δικαιολογούμε. Ωστόσο, ποιες είναι οι ψυχολογικές διεργασίες πίσω από αυτή;
Εκδίκηση, μια πολύ ανθρώπινη επιθυμία
Οι περισσότεροι από εμάς σε κάποια στιγμή της ζωής μας νιώσαμε τόσο θλιμμένοι, πληγωμένοι και προσβεβλημένοι που η σκιά εκείνης της πικρής αλλά σχεδόν πάντα δελεαστικής φιγούρας είχε περάσει από το μυαλό μας: της εκδίκησης. Οι ηθικές μας πυξίδες παρέκκλιναν λίγους βαθμούς και φανταστήκαμε τρόπους με τους οποίους μπορούμε να δώσουμε στους άλλους μια γεύση από το δικό τους φάρμακο.
Κάτι που πρέπει να είναι ξεκάθαρο από την αρχή και που ο ψυχολόγος Γκόρντον Ε. Φίνλεϋ -ένας μεγάλος εμπειρογνώμονας στην εγκληματική συμπεριφορά-μας θυμίζει ότι η εκδίκηση δεν έχει καμία σχέση με την ηθική.
Η εκδίκηση είναι μια παρόρμηση. Είναι η κάθαρση της οργής και του μίσους. Για παράδειγμα, οι μελέτες του καθηγητή Έρνεστ Φερ του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης αποκάλυψαν ότι το περισσότερο από το 40% των αποφάσεων που γίνονται στον επιχειρηματικό κόσμο έχουν ως μοναδικό στόχο την «εκδίκηση» ενός ανταγωνιστή.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις εγκληματικές πράξεις. Οι περισσότερες από αυτές διαπράττονται λόγω συσσωρευμένης οργής προς κάποιον με την επιθυμία εκδίκησης. Μας αναγκάζει να υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει καλή εκδίκηση.
Πέρα από τα αποτελέσματα της, συμβαίνει κάτι πιο ενοχλητικό, κάτι πιο αποκαλυπτικό: γινόμαστε επιθετικοί. Στην πραγματικότητα διαιωνίζουμε την ηθική ανεπάρκεια του προσώπου που μας έβλαψε αρχικά.
Η καλύτερη εκδίκηση δεν είναι η εκδίκηση
Θα ήταν εύκολο να πούμε ότι η καλύτερη εκδίκηση δεν είναι η εκδίκηση γιατί αυτό υπαγορεύει η ηθική και η κοινή λογική. Διότι αυτό μας λένε οι θρησκευτικοί, πνευματικοί και φιλοσοφικοί ηγέτες. Τώρα όμως, ας την εξετάσουμε από καθαρά ψυχολογική άποψη.
Για παράδειγμα, έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιο είναι το προφίλ των ανθρώπων που είναι εκδικητικοί; Ας δούμε παρακάτω.
Το προφίλ των εκδικητικών ανθρώπων:
Κακή συναισθηματική διαχείριση.
Λίγη αυτογνωσία.
Η πεποίθηση ότι ξέρουν τι είναι απόλυτο και καθολικό. Ότι οι ίδιοι είναι ο νόμος και η δικαιοσύνη, ένα παράδειγμα για το πώς πρέπει να είναι κάθε άτομο.
Βλέπουν τα πάντα μαύρα ή άσπρα. Είτε είστε μαζί τους είτε δεν είστε. Τα πράγματα γίνονται σωστά ή λάθος.
Λίγη ενσυναίσθηση.
Δεν συγχωρούν, ούτε ξεχνούν, ζουν δεμένοι στο παρελθόν και στη δυσαρέσκεια.
Όπως βλέπουμε από αυτό το ψυχολογικό και συναισθηματικό πλαίσιο, η εκδίκηση ή η επιθυμία για εκδίκηση δεν έχει καλή πλευρά. Αυτή η ώθηση, η ανάγκη, σας τρώει και απομακρύνει τη σωστή κρίση. Απορρίπτει εντελώς την ευκαιρία σας να γίνετε καλύτερος άνθρωπος και να απολαύσετε τη ζωή σας.
Μπορεί να ελκυόμαστε από αυτό το είδος κωμικής δικαιοσύνης του Εντμόντ Νταντές. Ωστόσο, κάτω από αυτή δεν υπάρχει παρά ο πόνος και η μοναξιά. Μένουμε στο συμπέρασμα μας: η καλύτερη εκδίκηση δεν είναι η εκδίκηση.Στην πραγματικότητα, το να προχωρήσετε και να δείξετε στους ανθρώπους πως είστε ευτυχισμένοι είναι η καλύτερη εκδίκηση.
Ο Κομφούκιος σοφά είπε πως πριν ξεκινήσεις ένα ταξίδι εκδίκησης να σκάψεις δύο τάφους. Έναν για σένα και έναν για τον αντίπαλο σου. Αλλά δυστυχώς, η εκδίκηση εξακολουθεί να φαίνεται «ελκυστική».
Χρησιμοποιήσαμε αυτή τη λέξη «ελκυστική» για ένα λόγο. Είναι ανθρώπινη συμπεριφορά, το ξέρουμε αυτό. Στην πραγματικότητα, αυτό που ξέρουν καλά οι συγγραφείς και οι παραγωγοί ταινιών είναι ότι η εκδίκηση μας γοητεύει. Ακούμε ότι η εκδίκηση είναι σαν φάρμακο: μας βοηθά σε μικρές δόσεις, αλλά αν τη καταναλώσουμε σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να μας σκοτώσει.
Ο Εντμόντ Νταντές, ο Κόμης του Μόντε Κρίστο, είναι ένα σπουδαίο λογοτεχνικό παράδειγμα. Μας δίδαξε ότι η καλύτερη εκδίκηση σερβίρεται κρύα, χωρίς βιασύνη και απόλυτα υπολογισμένη. Η Αγκάθα Κρίστι εντωμεταξύ μας έφερε σε μια πολύπλοκη εξίσου βίαιη πλοκή στο «Και Μετά Δεν Υπήρχε Κανείς» για να μας διδάξει ότι το κακό πρέπει να το εκδικηθούμε σωστά. Η εκδίκηση μας προσελκύει και μερικές φορές τη δικαιολογούμε. Ωστόσο, ποιες είναι οι ψυχολογικές διεργασίες πίσω από αυτή;
Εκδίκηση, μια πολύ ανθρώπινη επιθυμία
Οι περισσότεροι από εμάς σε κάποια στιγμή της ζωής μας νιώσαμε τόσο θλιμμένοι, πληγωμένοι και προσβεβλημένοι που η σκιά εκείνης της πικρής αλλά σχεδόν πάντα δελεαστικής φιγούρας είχε περάσει από το μυαλό μας: της εκδίκησης. Οι ηθικές μας πυξίδες παρέκκλιναν λίγους βαθμούς και φανταστήκαμε τρόπους με τους οποίους μπορούμε να δώσουμε στους άλλους μια γεύση από το δικό τους φάρμακο.
Κάτι που πρέπει να είναι ξεκάθαρο από την αρχή και που ο ψυχολόγος Γκόρντον Ε. Φίνλεϋ -ένας μεγάλος εμπειρογνώμονας στην εγκληματική συμπεριφορά-μας θυμίζει ότι η εκδίκηση δεν έχει καμία σχέση με την ηθική.
Η εκδίκηση είναι μια παρόρμηση. Είναι η κάθαρση της οργής και του μίσους. Για παράδειγμα, οι μελέτες του καθηγητή Έρνεστ Φερ του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης αποκάλυψαν ότι το περισσότερο από το 40% των αποφάσεων που γίνονται στον επιχειρηματικό κόσμο έχουν ως μοναδικό στόχο την «εκδίκηση» ενός ανταγωνιστή.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις εγκληματικές πράξεις. Οι περισσότερες από αυτές διαπράττονται λόγω συσσωρευμένης οργής προς κάποιον με την επιθυμία εκδίκησης. Μας αναγκάζει να υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει καλή εκδίκηση.
Πέρα από τα αποτελέσματα της, συμβαίνει κάτι πιο ενοχλητικό, κάτι πιο αποκαλυπτικό: γινόμαστε επιθετικοί. Στην πραγματικότητα διαιωνίζουμε την ηθική ανεπάρκεια του προσώπου που μας έβλαψε αρχικά.
Η καλύτερη εκδίκηση δεν είναι η εκδίκηση
Θα ήταν εύκολο να πούμε ότι η καλύτερη εκδίκηση δεν είναι η εκδίκηση γιατί αυτό υπαγορεύει η ηθική και η κοινή λογική. Διότι αυτό μας λένε οι θρησκευτικοί, πνευματικοί και φιλοσοφικοί ηγέτες. Τώρα όμως, ας την εξετάσουμε από καθαρά ψυχολογική άποψη.
Για παράδειγμα, έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιο είναι το προφίλ των ανθρώπων που είναι εκδικητικοί; Ας δούμε παρακάτω.
Το προφίλ των εκδικητικών ανθρώπων:
Κακή συναισθηματική διαχείριση.
Λίγη αυτογνωσία.
Η πεποίθηση ότι ξέρουν τι είναι απόλυτο και καθολικό. Ότι οι ίδιοι είναι ο νόμος και η δικαιοσύνη, ένα παράδειγμα για το πώς πρέπει να είναι κάθε άτομο.
Βλέπουν τα πάντα μαύρα ή άσπρα. Είτε είστε μαζί τους είτε δεν είστε. Τα πράγματα γίνονται σωστά ή λάθος.
Λίγη ενσυναίσθηση.
Δεν συγχωρούν, ούτε ξεχνούν, ζουν δεμένοι στο παρελθόν και στη δυσαρέσκεια.
Όπως βλέπουμε από αυτό το ψυχολογικό και συναισθηματικό πλαίσιο, η εκδίκηση ή η επιθυμία για εκδίκηση δεν έχει καλή πλευρά. Αυτή η ώθηση, η ανάγκη, σας τρώει και απομακρύνει τη σωστή κρίση. Απορρίπτει εντελώς την ευκαιρία σας να γίνετε καλύτερος άνθρωπος και να απολαύσετε τη ζωή σας.
Μπορεί να ελκυόμαστε από αυτό το είδος κωμικής δικαιοσύνης του Εντμόντ Νταντές. Ωστόσο, κάτω από αυτή δεν υπάρχει παρά ο πόνος και η μοναξιά. Μένουμε στο συμπέρασμα μας: η καλύτερη εκδίκηση δεν είναι η εκδίκηση.Στην πραγματικότητα, το να προχωρήσετε και να δείξετε στους ανθρώπους πως είστε ευτυχισμένοι είναι η καλύτερη εκδίκηση.
Το διάβασα στο www.greekaffair.gr
