Βιταμίνη D: Ο ρόλος της «βιταμίνης του ήλιου» στην υγεία
Σύμφωνα με τα τελευταία ερευνητικά ευρήματα, η βιταμίνη D είναι απαραίτητη και για την καλή υγεία των πνευμόνων.
Έλλειψη βιταμίνης D & διάμεση πνευμονοπάθεια
Ερευνητές από το κορυφαίο αμερικανικό πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς των ΗΠΑ συγκέντρωσαν και ανέλυσαν τους ιατρικούς φακέλους σχεδόν 7.000 ενηλίκων για διάστημα 10 ετών και διαπίστωσαν μια άμεση σχέση ανάμεσα στα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα και σε μια σοβαρή πάθηση των πνευμόνων που ονομάζεται διάμεση πνευμονοπάθεια (ILD).
Η διάμεση πνευμονοπάθεια είναι μια σπάνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από τον σχηματισμό ουλώδους ιστού και την εκδήλωση φλεγμονής και οδηγεί προοδευτικά σε ανεπανόρθωτες βλάβες στους πνεύμονες. Υπολογίζεται πως οι διαγνώσεις στις ΗΠΑ φτάνουν τις 200.000 ετησίως και στην πλειονότητα των περιπτώσεων ως αιτίες της πάθησης αναγνωρίζονται περιβαλλοντικές τοξίνες όπως ο αμίαντος. Άλλες πιθανές αιτίες της διάμεσης πνευμονοπάθειας είναι οι αυτοάνοσες διαταραχές ή διάφορες λοιμώξεις
Το προσδόκιμο ζωής των ασθενών μετά τη διάγνωση της διάμεσης πνευμονοπάθειας συνήθως δεν ξεπερνά τα πέντε χρόνια.
Στόχος της νέας μελέτης ήταν να αναζητηθούν νέοι και πιθανώς τροποποιήσιμοιπαράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τις πρώτες ενδείξεις της διάμεσης πνευμονοπάθειας, όπως αυτές εντοπίζονται με τη βοήθεια αξονικής τομογραφίας. Η συγκεκριμένη απεικονιστική εξέταση δίνει τη δυνατότητα να εντοπιστούν πρώιμες βλάβες στους πνεύμονες και μάλιστα αρκετό καιρό πριν εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για τη διάμεση πνευμονοπάθεια.
Όπως υπέδειξε η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Journal of Nutrition, τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα φαίνεται να αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου –και μάλιστα τροποποιήσιμο– για τη διάμεση πνευμονοπάθεια.
«Γνωρίζαμε ότι η ενεργή μορφή της βιταμίνης D (καλσιτριόλη) έχει αντιφλεγμονώδη δράση και βοηθά στη ρύθμιση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο απορρυθμίζεται σημαντικά στη διάμεση πνευμονοπάθεια» αναφέρει η Δρ Έριν Μίχος, καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Τζονς Χόπκινς, προσθέτοντας πως «από τη διαθέσιμη βιβλιογραφία προκύπτει επίσης ότι η βιταμίνη D παίζει ρόλο στις αποφρακτικές πνευμονοπάθειες, όπως το άσθμα και η ΧΑΠ, και τώρα διαπιστώσαμε ότι υπάρχει συσχέτιση και ανάμεσα στη βιταμίνη και στη διάμεση πνευμονοπάθεια».
Σύμφωνα με τις αιματολογικές αναλύσεις που έκαναν οι ερευνητές, από το σύνολο των συμμετεχόντων έλλειψη βιταμίνης D (κάτω από 20 ng/mL) διαπιστώθηκε σε ποσοστό περίπου 30%. Όσοι από τους συμμετέχοντες είχαν στο αίμα τους 20-30 ng/mL βιταμίνης D θεωρήθηκε ότι παρουσίαζαν ανεπάρκεια, ενώ όσοι είχαν 30 ng/mL βιταμίνης D και πάνω θεωρήθηκε ότι πληρούσαν τα επιθυμητά επίπεδα. Όλοι οι συμμετέχοντες υποβάλλονταν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας σε αξονική τομογραφία και τα αποτελέσματα των εξετάσεων μελετήθηκαν από ακτινολόγο για την εξεύρεση τυχόν ενδείξεων ουλώδους ιστού ή άλλων ανωμαλιών στους πνεύμονες.
Οι συμμετέχοντες με διαπιστωμένη έλλειψη βιταμίνης D αποδείχτηκε πως παρουσίαζαν στους πνεύμονές τους εκτενέστερες βλάβες συγκριτικά με όσους είχαν επαρκή επίπεδα της βιταμίνης στον οργανισμό τους. Μάλιστα, οι διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων κρίθηκαν αξιοσημείωτες ακόμη κι όταν συνυπολογίστηκαν παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην πνευμονοπάθεια, όπως το κάπνισμα, η φυσική κατάσταση και το σωματικό βάρος.
Η ανεπάρκεια και η έλλειψη βιταμίνης D συσχετίστηκε, σύμφωνα με τη μελέτη, με 50-60% μεγαλύτερο κίνδυνο ανωμαλιών στους πνεύμονες και συγκεκριμένα ανωμαλιών που υποδεικνύουν πρώιμη διάμεση πνευμονοπάθεια.
«Η μελέτη μας υποδεικνύει ότι η επάρκεια βιταμίνης D στον οργανισμό παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία των πνευμόνων» επισημαίνει η Δρ Μίχος. «Κατά συνέπεια, θα πρέπει ενδεχομένως να προσθέσουμε τη βιταμίνη D στη λίστα με τους παράγοντες που εμπλέκονται στη διάμεση πνευμονοπάθεια, μαζί με τις περιβαλλοντικές τοξίνες και το κάπνισμα».
Οι ερευνητές επισημαίνουν πως από τη μελέτη τους προκύπτει μια ανάγκη να εξεταστεί, στο πλαίσιο μελλοντικών δοκιμών, κατά πόσο η διόρθωση της έλλειψης βιταμίνης D –μέσω της έκθεσης στον ήλιο, της λήψης συμπληρώματος ή και της διατροφής– μπορεί να αποτρέψει τη διάμεση πνευμονοπάθεια ή να επιβραδύνει την εξέλιξή της. «Χρειάζονται περισσότερες έρευνες προκειμένου να διαπιστωθεί αν η βελτιστοποίηση των επιπέδων της βιταμίνης D στον οργανισμό μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά ή επιβραδυντικά για τη συγκεκριμένη πάθηση των πνευμόνων».
Για την ενίσχυση των επιπέδων βιταμίνης D στον οργανισμό, οι ειδικοί συνιστούν περίπου 15 λεπτά έκθεσης στον ήλιο την ημέρα, καθώς και μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, τόνος, ρέγγα, σκουμπρί). Σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης, προτείνεται η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D.
Με αυτές τις 15 τροφές θα καλύψετε τις ανάγκες του οργανισμού σας
Ίσως γνωρίζετε ότι το σώμα μας παράγει βιταμίνη D όταν εκτίθεται στο φως του ήλιου. Αυτό που μάλλον δεν γνωρίζετε είναι πως υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να λάβουμε αυτή τη σημαντική θρεπτική ουσία.
Ωστόσο, υπάρχουν λίγες τροφές που περιέχουν με φυσικό τρόπο αυτό το θρεπτικό συστατικό, γι’ αυτό και μόλις μόνο το 20% της βιταμίνης D προέρχεται από τη διατροφή μας.
Το μεγαλύτερο μέρος βιταμίνης D που προσλαμβάνουμε από τα φαγητά που τρώμε, προέρχεται από τις λεγόμενες εμπλουτισμένες με αυτήν τροφές, όπως ο χυμός απόπορτοκάλι, το γάλα και τα δημητριακά.
Η βιταμίνη D αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου, γι’ αυτό και οι προαναφερθείσες εμπλουτισμένες τροφές παρέχουν μια ισχυρή δόση και από τα δύο αυτά συστατικά. Επίσης βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς δέρματος και μπορεί ακόμη και να καταπολεμήσει την κατάθλιψη.
Μερικοί άνθρωποι επιλέγουν να λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης D για να φτάσουν την απαραίτητη ημερήσια ποσότητα που συνιστάται για ενήλικες (600 IU’s). (Το να λαμβάνετε ακόμη και 4.000 IU’s τη μέρα είναι ασφαλές και μπορεί να σας εξασφαλίσει ακόμη μεγαλύτερα οφέλη).
Όμως, καθώς η ημέρα μικραίνει, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να περνάμε χρόνο κάτω από τον ήλιο και επιπλέον, είναι και ολοένα πιο επικίνδυνο χωρίς κάποια αντηλιακή προστασία. Προκειμένου λοιπόν να λαμβάνετε μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης D από τη διατροφή σας, προσπαθήστε από σήμερα κιόλας να προσθέσετε τις παρακάτω φυσικές πηγές στα γεύματά σας.
1. Σολομός
Πληθώρα θαλασσινών επιλογών περιέχουν σημαντικές ποσότητες βιταμίνης D και ο σολομός βρίσκεται στην κορυφή της λίστας. Ακόμη και μια κονσέρβα σολομού 85 περίπου γραμμαρίων περιέχει σχεδόν 650 IU’s, ποσότητα αρκετά μεγαλύτερη από αυτήν που χρειαζόμαστε ημερησίως. 85 γραμμάρια φρέσκου σολομού έχουν περίπου 450 IU’s.
2. Τόνος σε κονσέρβα
85 γραμμάρια τόνου σε κονσέρβα με νερό, περιέχουν 154 IU’s, σχεδόν το ένα τρίτο της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Ο τόνος που συντηρείται σε λάδι περιέχει ακόμη περισσότερη βιταμίνη D, όμως να θυμάστε ότι το λάδι σημαίνει περισσότερο λίπος.
Πληθώρα θαλασσινών επιλογών περιέχουν σημαντικές ποσότητες βιταμίνης D και ο σολομός βρίσκεται στην κορυφή της λίστας. Ακόμη και μια κονσέρβα σολομού 85 περίπου γραμμαρίων περιέχει σχεδόν 650 IU’s, ποσότητα αρκετά μεγαλύτερη από αυτήν που χρειαζόμαστε ημερησίως. 85 γραμμάρια φρέσκου σολομού έχουν περίπου 450 IU’s.
2. Τόνος σε κονσέρβα
85 γραμμάρια τόνου σε κονσέρβα με νερό, περιέχουν 154 IU’s, σχεδόν το ένα τρίτο της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Ο τόνος που συντηρείται σε λάδι περιέχει ακόμη περισσότερη βιταμίνη D, όμως να θυμάστε ότι το λάδι σημαίνει περισσότερο λίπος.
3. Σαρδέλες
Μια άλλη επιλογή σε κονσέρβα είναι οι σαρδέλες. Δύο από τα μικρά αυτά ψαράκια περιέχουν 46 IU’s, περίπου το 13% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας.
4. Κρόκοι αυγών
Ένας μεγάλος κρόκος αυγού περιέχει 37 IU’s βιταμίνης D. Τα αυγά αποτελούν επίσης μια σημαντική πηγή πρωτεΐνης και ενώ περιέχουν διαιτητική χοληστερόλη, δεν έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων, οπότε απολαύστε τα άφοβα.
Μια άλλη επιλογή σε κονσέρβα είναι οι σαρδέλες. Δύο από τα μικρά αυτά ψαράκια περιέχουν 46 IU’s, περίπου το 13% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας.
4. Κρόκοι αυγών
Ένας μεγάλος κρόκος αυγού περιέχει 37 IU’s βιταμίνης D. Τα αυγά αποτελούν επίσης μια σημαντική πηγή πρωτεΐνης και ενώ περιέχουν διαιτητική χοληστερόλη, δεν έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων, οπότε απολαύστε τα άφοβα.
5. Τυρί
Ένα κομμάτι ελβετικού τυριού περιέχει 6 IU’s, είναι λιγότερο επεξεργασμένο και περιέχει λιγότερο νάτριο από ένα τυρί, όπως το αμερικανικό για παράδειγμα. Ένα φλιτζάνι τυρί ricotta έχει 25 IU’s, ωστόσο θα σας προτείναμε μια μικρότερη ποσότητα καθότι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
6. Βοδινό συκώτι
85 γραμμάρια βοδινού συκωτιού περιέχουν 42 IU’s βιταμίνης D και ενώ ίσως να μην είναι και η πρώτη σας επιλογή, σας ενημερώνουμε πως αποτελεί και μια πολύ καλή πηγή σιδήρου.
Ένα κομμάτι ελβετικού τυριού περιέχει 6 IU’s, είναι λιγότερο επεξεργασμένο και περιέχει λιγότερο νάτριο από ένα τυρί, όπως το αμερικανικό για παράδειγμα. Ένα φλιτζάνι τυρί ricotta έχει 25 IU’s, ωστόσο θα σας προτείναμε μια μικρότερη ποσότητα καθότι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
6. Βοδινό συκώτι
85 γραμμάρια βοδινού συκωτιού περιέχουν 42 IU’s βιταμίνης D και ενώ ίσως να μην είναι και η πρώτη σας επιλογή, σας ενημερώνουμε πως αποτελεί και μια πολύ καλή πηγή σιδήρου.
7. Μανιτάρια
Ορισμένοι μύκητες, όταν εκτίθενται σε περισσότερο από το συνηθισμένο ηλιακό φως ή σε εσωτερικό υπεριώδες φως, μπορεί να περιέχουν ευεργετικά επίπεδα βιταμίνης D. Δεδομένου ότι τα περισσότερα μανιτάρια καλλιεργούνται στο σκοτάδι, αναζητήστε σε καταστήματα κοντά στο σπίτι σας εκείνα που καλλιεργούνται στο φως.
Ορισμένοι μύκητες, όταν εκτίθενται σε περισσότερο από το συνηθισμένο ηλιακό φως ή σε εσωτερικό υπεριώδες φως, μπορεί να περιέχουν ευεργετικά επίπεδα βιταμίνης D. Δεδομένου ότι τα περισσότερα μανιτάρια καλλιεργούνται στο σκοτάδι, αναζητήστε σε καταστήματα κοντά στο σπίτι σας εκείνα που καλλιεργούνται στο φως.
