“Αυτός που μαθαίνει αλλά δεν σκέφτεται, είναι χαμένος. Αυτός που σκέφτεται αλλά δεν μαθαίνει, βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο.”
Από τη Μανταλένα Μαρία Διαμαντή
Ο Κομφούκιος υπήρξε ιδρυτής της Σχολής Ρου (Ru) της κινεζικής σκέψης. Με τις διδασκαλίες του -που διατηρήθηκαν στα Ανάλεκτα- έθεσε τα θεμέλια πολλών μεταγενέστερων κινέζικων απόψεων για την εκπαίδευση και την συμπεριφορά του ιδανικού άνδρα, για τον τρόπο ζωής του και τις σχέσεις του με το κοινωνικό σύνολο.
Ο Κομφούκιος αναγνώρισε την υποχρέωση να ενισχύσει τις κοινωνικές αξίες της παράδοσης και της συμπόνοιας. Αρχή του ήταν “αγαπάτε αλλήλους”. Θεωρούσε ότι το κοινωνικό αγαθό της ομόνοιας θα μπορούσε να γίνει πράξη μέσω του Χρυσού του Κανόνα: “Ό,τι δεν επιθυμείς για τον εαυτό σου, μην το κάνεις στους άλλους. Αφού εσύ ο ίδιος επιθυμείς να στέκεσαι, βοήθα τότε και άλλους να το κατορθώσουν, αφού εσύ ο ίδιος επιθυμείς επιτυχία, βοήθα τότε και άλλους να την επιτύχουν.”
Η πολιτική φιλοσοφία του Κομφούκιου βασιζόταν απόλυτα στην ιδέα της αυτοπειθαρχίας. Θεωρούσε απαραίτητο ένας ηγεμόνας να είναι έμπρακτα εγκρατής, ώστε να παραμείνει σεμνός και ταπεινός, αλλά και να μπορεί να συμπεριφέρεται στους υπηκόους του με καλοσύνη και ευσπλαχνία. Ο ηγεμόνας θα μπορούσε να κινητοποιήσει τον λαό του να τηρεί τους νόμους διδάσκοντάς του την αρετή, μέσα στο πλαίσιο πάντα της ενωτικής δυναμικής που ενέχουν τα θρησκευτικά τελετουργικά.
Στα Ανάλεκτα λέει: “Εάν οι άνθρωποι καθοδηγούνται από νόμους, και η σταθερότητα ανάμεσά τους επιβάλλεται με τιμωρίες, θα προσπαθήσουν να γλιτώσουν την τιμωρία χωρίς ίχνος ντροπής. Εάν καθοδηγούνται από την αρετή, και η σταθερότητα ανάμεσά τους επιβάλλεται μέσω της εφαρμογής της τελετουργικής ευπρέπειας, θα έχουν την αίσθηση της ντροπής και θα σε ακολουθούν με συγκατάβαση”. Συνεχίζει…”Ο ηθικός χαρακτήρας του ηγέτη είναι ο άνεμος. Ο ηθικός χαρακτήρας των υποτελών του είναι το χορτάρι. Όταν ο άνεμος φυσά, το χορτάρι λυγίζει.”
Οι απόψεις του για την εκπαίδευση, στην οποία έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα, συμπυκνώθηκαν στις Έξι Τέχνες του: τελετουργία, μουσική, τοξοβολία, αρματοδρομία, καλλιγραφία και αριθμητική.
“Αυτός που μαθαίνει αλλά δεν σκέφτεται, είναι χαμένος. Αυτός που σκέφτεται αλλά δεν μαθαίνει, βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο.” έλεγε. Μέσα από τα κηρύγματά του επιδίωξε να αναβιώσει τις παραδοσιακές κοινωνικές αξίες της καλοσύνης και της ευπρέπειας, με τις παιδαγωγικές μεθόδους του να εντυπωσιάζουν: “Μόνο καθοδηγώ τους πρόθυμους και διαφωτίζω τους ένθερμους. Εάν παρουσιάσω τη μία γωνία και ένας μαθητής δεν μπορεί να επιστρέψει με τις άλλες τρεις, δεν συνεχίζω το μάθημα.”
Ας δούμε μερικά από τα λόγια του…
- Ο ανώτερος άνθρωπος έχει απαιτήσεις από τον εαυτό του. Ο κατώτερος άνθρωπος από τους άλλους.
- Ο ανώτερος άνθρωπος καταλαβαίνει στην εντέλεια τα κρίσιμα θέματα. Ο κατώτερος άνθρωπος καταλαβαίνει στην εντέλεια τις ασήμαντες λεπτομέρειες.
- Μόνο οι γυναίκες και οι μικροπρεπείς είναι κουραστικοί μες στο σπίτι. Όταν αποκτήσουν οικειότητα μαζί σου, παύουν να συμβιβάζονται. Και όταν τους κρατάς σε απόσταση, γίνονται εκδικητικοί.
- Μελέτησε το παρελθόν αν θες να ορίσεις το μέλλον.
- Ο Δάσκαλος ψάρευε με αγκίστρι, αλλά όχι με δίχτυ. Και ποτέ δεν έριχνε το βέλος του σ’ ένα πουλί που καθόταν σ’ ένα κλαδί, ήσυχο.
- Ο ανώτερος άνθρωπος είναι βολικός, αλλά όχι συνηθισμένος. Ο κατώτερος άνθρωπος είναι συνηθισμένος, αλλά και δημιουργός προβλημάτων.
- Ο ανώτερος άνθρωπος είναι σκληρός με τον εαυτό του. Ο κατώτερος άνθρωπος είναι σκληρός με τους άλλους.
- Καλύτερα ένα διαμάντι με ένα ελάττωμα παρά ένα χαλίκι χωρίς κανένα.
- Διάλεξε ένα επάγγελμα που σου αρέσει και δεν θα ξαναχρειαστεί να δουλέψεις στη ζωή σου.
- Όταν παραπονιέσαι για το κακό, το διπλασιάζεις. Όταν το περιγελάς, το εξουδετερώνεις.
- Όταν ο Κόκκινος Ποταμός είναι πλημμυρισμένος, πάρε το λασπωμένο μονοπάτι…
- Όταν έρθει η ευημερία, μην τη χρησιμοποιήσεις όλη.
- Όταν κανείς είναι αυστηρός με τον εαυτό του, πολύ σπάνια αποτυγχάνει.
- Ξέχνα τις προσβολές, αλλά ποτέ μη ξεχνάς την καλοσύνη.
- Σε μια χώρα που κυβερνάται καλά, η φτώχεια είναι ντροπή. Σε μια χώρα που κυβερνάται άσχημα, ο πλούτος είναι ντροπή.
- Μην ανησυχείς αν οι άλλοι δεν σε καταλαβαίνουν. Να ανησυχείς όταν εσύ δεν καταλαβαίνεις τους άλλους.
- Υπάρχουν τρεις πλευρές σ έναν Μεγάλο Άνδρα. Όταν τον βλέπεις από μακριά, φαίνεται σκληρός και σταθερός. Από κοντά, είναι ευχάριστος. Και όταν μιλάει, τα λόγια του είναι ξεκάθαρα.
- Η μόρφωση χωρίς σκέψη προκαλεί σύγχυση. Η σκέψη χωρίς μόρφωση παραπαίει.
- Αυτός που θέλει να είναι σταθερά ευτυχισμένος πρέπει να αλλάζει συχνά.
- Αυτός που ξέρει όλες τις απαντήσεις, δεν έχει ερωτηθεί όλες τις ερωτήσεις.
- Τέσσερις απαγορεύσεις: Μην παρασύρεσαι από την προσωπική σου γνώμη. Μην αναγνωρίζεις τίποτε σαν απαραίτητο. Μην είσαι πεισματάρης. Μην είσαι εγωκεντρικός.
- Ο ανώτερος άνθρωπος επιδιώκει να είναι αργός στα λόγια και γρήγορος στις πράξεις.
- Να βάζετε πρώτα απ’ όλα την πίστη και την αξιοπιστία. Μην έχετε φίλους κατώτερους από εσάς τους ίδιους. Αν έχετε μειονεκτήματα, μη φοβάστε να διορθώσετε τον εαυτό σας και να προχωρήσετε μόνοι σας.
- Εκείνος που είναι τολμηρός, γενναίος, σταθερός, απλός, φυσικός και δεν βιάζεται, πλησιάζει την τελειότητα.
- Αν όλοι απεχθάνονται κάτι, θα πρέπει να το εξετάσουμε. Αν σε όλους αρέσει κάτι, πάλι θα πρέπει να το εξετάσουμε.
- Ο καλύτερος τρόπος να εξαπατηθείς είναι να υποκρίνεσαι ότι είσαι εξυπνότερος από τους άλλους.
- Το να ξέρεις ποιο είναι το σωστό και να μην το κάνεις είναι η μεγαλύτερη δειλία.
- Προτού ξεκινήσεις ένα ταξίδι εκδίκησης, σκάψε δυο τάφους.
- Ο ανώτερος άνθρωπος νιώθει απόλυτα άνετα. Ο κατώτερος άνθρωπος είναι πάντοτε εκνευρισμένος.
- Αν σκέφτεσαι για ένα χρόνο, φύτεψε ένα σπόρο. Αν σκέφτεσαι για δέκα χρόνια φύτεψε, ένα δέντρο. Αν σκέφτεσαι για 100 χρόνια, δίδαξε ανθρώπους.
