Μπορεί το μυαλό θεραπεύει το σώμα; (ΒΙΝΤΕΟ)
Ο τρόπος που σκεφτόμαστε και νιώθουμε σχετικά με την ιατρική αγωγή μπορεί να επηρεάσει δραστικά το πώς αντιδρά το σώμα μας. Αυτό μπορεί να ακούγεται παρατραβηγμένο, αλλά σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε για το φαινόμενο των ψευδοφαρμάκων (τα λεγόμενα placebo), είναι πολύ πιθανό η εμψύχωση του ασθενή να μπορεί να κάνει τα χάπια να ενεργήσουν. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε και νιώθουμε σχετικά με την ιατρική αγωγή που ακολουθούμε μπορεί να επηρεάσει δραστικά το πώς αντιδρά το σώμα μας.
Απλά και μόνο πιστεύοντας ότι μια αγωγή θα βελτιώσει την υγεία μας, μπορεί να πυροδοτηθεί η επιθυμητή επίδραση, ακόμα κι αν η αγωγή είναι αδρανής –όπως, ας πούμε, ένα χάπι ζάχαρης ή μια ένεση φυσιολογικού ορού. Για μια ευρεία γκάμα παθήσεων, από κατάθλιψη μέχρι Πάρκινσον, οστεοαρθρίτιδα και πολλαπλή σκλήρυνση, είναι διαπιστωμένο πως η επίδραση των ψευδοφαρμάκων δεν είναι φανταστική. Δοκιμές έχουν δείξει μετρήσιμες αλλαγές όπως διακοπή των παυσίπονων, χαμηλότερη πίεση ή καρδιακό ρυθμό και ενίσχυση του ανοσοποιητικού, όλα εξαρτώμενα από τις πεποιθήσεις του ασθενή. Απ’ την άλλη, πιστεύοντας ότι ένα φάρμακο έχει επιβλαβείς παρενέργειες μπορεί πραγματικά να σε κάνει να υποφέρεις. Το φαινόμενο nocebo, όπως είναι γνωστό, μπορεί ακόμα και να σκοτώσει.
Γενικά, θεωρείται ότι τα ψευδοφάρμακα ενεργούν μόνο όταν οι ασθενείς έχουν εξαπατηθεί και πιστεύουν ότι παίρνουν ένα πραγματικά ενεργό φάρμακο. Φαίνεται, όμως, ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Η πίστη στο ίδιο το ψευδοφάρμακο (αντί για ένα συγκεκριμένο φάρμακο) μπορεί να είναι αρκετή για να ενθαρρύνει το σώμα μας ώστε να θεραπευτεί.
Στα πλαίσια πρόσφατης μελέτης της ιατρικής σχολής του Harvard, οι επιστήμονες έδωσαν σε μερικούς ανθρώπους με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ένα αδρανές χάπι. Τους είπαν ότι τα χάπια «περιείχαν μία αδρανή ουσία η οποία έχει διαπιστωθεί ότι προκαλεί σημαντική βελτίωση στα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου μέσω αυτοθεραπευτικών διαδικασιών νου – σώματος», το οποίο και ήταν απολύτως αλήθεια. Παρόλο που γνώριζαν ότι τα χάπια ήταν αδρανή, οι εθελοντές κατά μέσο όρο αξιολόγησαν τα συμπτώματά τους, αφού τα πήραν, ως μετρίως βελτιωμένα, ενώ εκείνοι που δεν ακολούθησαν την αγωγή είπαν ότι υπήρξε μόνο μία αμυδρή αλλαγή.
«Όλοι πίστευαν ότι δε θα συνέβαινε», λέει ο Irving Kirsch ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Hull της Αγγλίας και ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης. Το κλειδί για εκείνον ήταν ότι οι ασθενείς είχαν κάτι να πιστεύουν. «Δεν τους είπαμε απλά ‘ορίστε ένα χάπι ζάχαρης’. Εξηγήσαμε στους ασθενείς γιατί θα δουλέψει, με έναν τρόπο που ήταν πειστικός για εκείνους». Η μελέτη αυτή προτείνει ότι όλοι μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα ψευδόφάρμακα, προκειμένου να πείσουμε τον εαυτό μας ότι τρώγοντας ένα γλυκό ή πίνοντας ένα ποτήρι νερό, θα εξαφανιστεί ένας πονοκέφαλος ή μια δερματοπάθεια, ή θα ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα όποιου φάρμακου παίρνουμε.
