Σταύρος Πλουμιστός: Μάθε πως μια απόφαση σου που πήρες στο ΠΑΡΟΝ μπορεί να επηρεάσει κάτι στο ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Ο Φυσικός και βραβευμένος με Nobel Richard Feynman κάποτε είπε: «Επιλέγουμε να εξετάσουμε ένα φαινόμενο, το οποίο είναι αδύνατο, απολύτως αδύνατο, να εξηγηθεί με οποιονδήποτε παραδοσιακό τρόπο και το οποίο βρίσκεται στην καρδιά της κβαντικής μηχανικής. Στην πραγματικότητα, περιέχει μόνο μυστήριο». Και είναι αλήθεια.
Δύσκολο να το κατανοήσετε, σωστά; Αλλά το ότι κάτι δεν μπορεί να γίνει κατανοητό, δε σημαίνει ότι δεν είναι και πραγματικό. Αρχικά, ας δούμε τι ακριβώς είναι και τι δεν είναι αυτό: δεν σημαίνει ότι σήματα μπορούν να μεταδοθούν από το μέλλον στο παρελθόν- αυτό θα ήταν αδύνατο μόνο και μόνο εξαιτίας θερμοδυναμικών λόγων. Αντιθέτως, σημαίνει ότι όταν ένας πειραματιστής επιλέγει το περιβάλλον μέτρησης με το οποίο θα μετρήσει ένα σωματίδιο, αυτή η απόφαση μπορεί να επηρεάσει τις ιδιότητες εκείνου του σωματιδίου (ή ενός άλλου) στο παρελθόν, ακόμα και πριν εκείνος κάνει την επιλογή. Με άλλα λόγια, μια απόφαση που λαμβάνεται στο παρόν μπορεί να επηρεάσει κάτι στο παρελθόν.
Είναι ξεκάθαρο βέβαια ότι αν αυτή η θεωρία είναι σωστή, η έννοια του χρόνου, έτσι όπως την έχουμε αναλύσει, είναι λανθασμένη- αφού φυσικές διεργασίες μπορούν να συμβαίνουν προς τα εμπρός και προς τα πίσω, ενώ περιγράφονται από τους ίδιους φυσικούς νόμους.
Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτή η ιδέα της «αντίστροφης αιτιότητας» είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτή, επειδή δεν την έχουμε συναντήσει ποτέ οπουδήποτε αλλού. Το ίδιο ισχύει και για την δράση από απόσταση. Η δράση εξ αποστάσεως είναι η ιδέα ότι τα φυσικά συστήματα μπορούν να κινηθούν, να αλλάξουν ή να επηρεαστούν, χωρίς να αγγιχτούν από οτιδήποτε άλλο. Αναφέρεται στην αλληλεπίδραση των αντικειμένων που χωρίζονται στο διάστημα. Και πάλι αυτό έχει αποδειχτεί ότι είναι πραγματικό φαινόμενο. Επομένως, το γεγονός ότι δεν το συναντάμε πουθενά αλλού δεν αποτελεί βάσιμο επιχείρημα κατά της θεωρίας.
Ένα άλλο σπουδαίο παράδειγμα, που χρησιμοποιεί τα κβαντικά συστήματα, προέρχεται από ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Physics Essays. Εξηγεί πώς αυτό το πείραμα έχει επανειλημμένως χρησιμοποιηθεί για να εξερευνήσει το ρόλο του συνειδητού στη διαμόρφωση της φύσης της πραγματικότητας. Σε αυτά τα πειράματα παρήχθησαν εκπληκτικά αποτελέσματα: Η ανθρώπινη πρόθεση, μέσω μεσολαβητών, ήταν ικανή να επηρεάσει την κβαντική κυματοσυνάρτηση. Οι μεσολαβητές ήταν «ο παρατηρητής» σε αυτή την περίπτωση.
Για την ακρίβεια, όπως ο Dr. Dean Radin τονίζει, ο υπεύθυνος ερευνητής, ένα αποτέλεσμα «5 sigma» τελικά έδωσε στο CERN το βραβείο Nobel το 2013 για την ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs (που τελικά αποδείχτηκε ότι δεν ήταν ακριβώς αυτό). Σε αυτή την έρευνα, επίσης υπήρξε το ίδιο αποτέλεσμα, όταν εξέτασαν τη «μεσολάβηση» εναντίον της «μη-μεσολάβησης», δηλαδή τον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό σημαίνει ότι η πνευματική δραστηριότητα, ο ανθρώπινος νους, η προσοχή και η πρόθεση, επιδρούν στην ύλη με έναν ορισμένο τρόπο.
Πολλά από τα στατιστικά αποτελέσματα τέτοιων ερευνών ήταν διαφορετικά από αυτά που αναμένονταν. Υπήρχαν και υπάρχουν ισχυρισμοί ότι τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται σε μεθοδολογικά λάθη κατά τη διάρκεια των πειραμάτων. Όμως, πολλά από αυτά έχουν χρηματοδοτηθεί από την ίδια την αμερικάνικη κυρίως κυβέρνηση και έχουν επαναληφθεί σε άλλα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο. Επομένως, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι μάλλον αβάσιμοι.
Μια άλλη έρευνα, δημοσιευμένη από τους Matthew S. Leifer στο Πανεπιστήμιο Chapman της California και Mathew F. Pusey από το Perimeter Institute for Theoretical Physics στο Ontario του Canada ήθελαν να ερευνήσουν αν ο χρόνος, όπως και η ύλη, συμπεριφέρεται διαφορετικά στην κβαντική κλίμακα. Οι ερευνητές ανέπτυξαν ένα μοντέλο, βασισμένοι στο φαινόμενο της δράσης από απόσταση, όπου αντικατέστησαν τον χώρο με τον χρόνο. Επομένως, όπως η διεμπλοκή δείχνει, τα αντικείμενα συνδέονταν παρά το στοιχείο του χρόνου, ή οι πληροφορίες στην ουσία ταξίδεψαν ταχύτερα από την ταχύτητα του φωτός.
Αλλά, αν η αιτιότητα πηγαίνει αντίστροφα, αυτό θα σήμαινε ότι το μόριο στο παρόν θα μπορούσε να επηρεάσει το μόριο του παρελθόντος. Αυτό επίσης σημαίνει ότι όχι μόνο τα δύο μόρια συνδέονται, αλλά επίσης ότι αλληλεπιδρούν, ανεξαρτήτως του χρόνου. Γι’ αυτό και οι κβαντικές θεωρίες δείχνουν πως ο,τι συμβαίνει στο παρόν μπορεί να αλλάξει αυτό που συνέβη στο παρελθόν. Ο χρόνος λοιπόν δεν υπάρχει με τον τρόπο που τελικά εμείς τον έχουμε αναλύσει και κατανοήσει. Τέλος, αυτό πιθανώς να σημαίνει ότι οι επιλογές μας στο παρόν επηρεάζουν το τι έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν.
Η κβαντική διεμπλοκή υφίσταται, ανεξαρτήτως του χρόνου, κάτι που δείχνει ότι δύο κομμάτια ύλης (φυσικά συστήματα) μπορούν να εμπλακούν μεταξύ τους στον χρόνο.
Κβαντική διαπλοκή και χρονική ανεξαρτησία
Η κβαντική εμπλοκή περιγράφει παραδοσιακά ένα φαινόμενο όπου δύο ή περισσότερα σωματίδια συνδέονται με τέτοιο τρόπο ώστε η κατάσταση ενός σωματιδίου να επηρεάζει άμεσα την κατάσταση του άλλου, ανεξάρτητα από την απόσταση μεταξύ τους. Αυτή η «απόκοσμη δράση σε απόσταση», όπως την αποκαλούσε περίφημα ο Αϊνστάιν, αμφισβητεί τις κλασικές μας έννοιες για την εντοπιότητα και την αιτιότητα. Αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι η εμπλοκή δεν απαιτεί απαραίτητα τα δύο σωματίδια να μπλέκονται στο ίδιο χρονικό σημείο. Υπάρχουν πειράματα που υποδηλώνουν ότι η εμπλοκή μπορεί να συμβεί σε βάθος χρόνου, όχι μόνο στο χώρο.
Αναδρομική αιτιότητα και μπερδεμένες με τον χρόνο καταστάσειςΜία από τις συνέπειες της διαπλοκής που φαίνεται να λειτουργεί ανεξάρτητα από το χρόνο είναι η έννοια της «αναδρομικής αιτιότητας». Η αναδρομική αιτιότητα είναι η ιδέα ότι ένα μελλοντικό γεγονός θα μπορούσε να επηρεάσει ένα παρελθόν. Στην κβαντομηχανική, φαίνεται ότι υπό ορισμένες συνθήκες, η μέτρηση ενός σωματιδίου μπορεί να επηρεάσει την έκβαση ενός άλλου σωματιδίου, ακόμη και αν τα σωματίδια δεν είναι μπερδεμένα ταυτόχρονα. Αυτό οδήγησε σε συζητήσεις για καταστάσεις μπερδεμένες με το χρόνο, όπου οι κβαντικές συσχετίσεις μπορεί να συνδέουν γεγονότα σε διαφορετικούς χρόνους και όχι μόνο στο διάστημα.
Για παράδειγμα, εάν έχετε δύο σωματίδια, το Α και το Β, και είναι μπλεγμένα στο παρόν, η κατάσταση του Β μπορεί να αντανακλά τις αλλαγές που έγιναν στο Α, ακόμα κι αν η κατάσταση του Α καθορίστηκε από ένα προηγούμενο γεγονός. Σε ορισμένες πειραματικές ρυθμίσεις, οι φυσικοί έχουν δείξει ότι μπορείτε να μπερδέψετε ένα σωματίδιο με ένα άλλο που δεν υπάρχει πλέον, υποδηλώνοντας ένα είδος «χρονικής» εμπλοκής.
Πείραμα καθυστερημένης επιλογής του Wheeler (Κινούμενος διά τροχών)
Ένα διάσημο πείραμα που απεικονίζει την αντιδιαισθητική φύση της κβαντικής μηχανικής και τη δυνατότητα χρονικών επιδράσεων είναι το πείραμα καθυστερημένης επιλογής του Wheeler. Σε αυτό το πείραμα, δίνεται σε ένα φωτόνιο η επιλογή μεταξύ του να συμπεριφέρεται σαν κύμα ή σωματίδιο, αλλά η επιλογή γίνεται αφού έχει ήδη περάσει από μια πειραματική διάταξη. Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η προηγούμενη συμπεριφορά του φωτονίου (κύμα ή σωματίδιο) εξαρτάται από μια μελλοντική απόφαση, σαν να καθορίζει αναδρομικά τη δική του ιστορία.
Επιπτώσεις και ερμηνείεςΑυτά τα φαινόμενα αμφισβητούν τις κλασικές μας αντιλήψεις για το χρόνο και την αιτιότητα. Εάν η εμπλοκή μπορεί να συμβεί ανεξάρτητα από το χρόνο, υποδηλώνει ότι ο κβαντικός κόσμος μπορεί να μην υπακούει στο ίδιο βέλος του χρόνου που αντιλαμβανόμαστε στον μακροσκοπικό μας κόσμο. Αυτό οδήγησε σε διάφορες ερμηνείες, όπως:
Το του «μπλοκ» σύμπαντος: Αυτή η άποψη θεωρεί όλο τον χρόνο ως ένα «μπλοκ» όπου το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον υπάρχουν ταυτόχρονα. Η κβαντική εμπλοκή διαχρονικά θα μπορούσε να θεωρηθεί φυσική σε ένα τέτοιο πλαίσιο.
Ερμηνεία συναλλαγών: Αυτή η ερμηνεία προτείνει ότι τα κβαντικά γεγονότα περιλαμβάνουν μια «χειραψία» διαχρονικά μεταξύ παρελθόντων και μελλοντικών καταστάσεων, επιτρέποντας συσχετίσεις που φαίνονται αναδρομικές αιτίες.
Κβαντική Θεωρία Πληροφοριών: Από αυτή την άποψη, η πληροφορία είναι θεμελιώδης και η εμπλοκή θεωρείται ως ένας συσχετισμός πληροφοριών που μπορεί να υπάρξει χωρίς μια σαφή χρονική ακολουθία.
Άρα ο χρόνος δεν υπάρχει με τον τρόπο που τελικά τον έχουμε αναλύσει και κατανοήσει
Ο χρόνος λοιπόν δεν υπάρχει με τον τρόπο που τελικά τον έχουμε αναλύσει και κατανοήσει. Η κλασική θεώρηση του χρόνου ως γραμμικής προόδου, όπου η αιτία προηγείται του αποτελέσματος, έχει θεμελιωδώς αμφισβητηθεί από την παράξενη συμπεριφορά του κβαντικού κόσμου. Εάν η εμπλοκή μπορεί να συμβεί διαχρονικά, τότε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μπορεί να μην είναι ξεχωριστά και διαδοχικά αλλά μάλλον βαθιά αλληλένδετα. Οι συνέπειες είναι βαθιές: οι επιλογές μας στο παρόν θα μπορούσαν να επηρεάσουν αυτό που έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν.
Αυτή η συνειδητοποίηση κλονίζει τα θεμέλια της αιτιότητας, υποδηλώνοντας μια πραγματικότητα όπου τα γεγονότα δεν δεσμεύονται αυστηρά από ένα βέλος του χρόνου που κινείται προς τα εμπρός. Αντίθετα, ο χρόνος μπορεί να μοιάζει περισσότερο με ένα ύφασμα όπου οι στιγμές συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν. Η εμπλοκή που παρατηρούμε μπορεί να είναι μια ματιά σε ένα διαχρονικό δίκτυο συνδέσεων, όπου οι ενέργειες κυματίζονται προς τα πίσω αλλά και προς τα εμπρός. Σημαίνει ότι το σύμπαν δεν είναι απλώς ένας μονόδρομος αιτίας και αποτελέσματος, αλλά μια δυναμική αλληλεπίδραση πιθανοτήτων που επηρεάζουν συνεχώς η μία την άλλη.
Στο βιβλίο μου "Η Βίβλος της Θετικής Σκέψης" γράφω ότι η κατανόησή μας για τον χρόνο πρέπει να εξελιχθεί, αναγνωρίζοντας ότι τα γεγονότα του παρελθόντος δεν είναι αμετάβλητα αλλά δυνητικά διαμορφώνονται από μελλοντικές επιλογές. Αμφισβητεί την ίδια την ουσία του πώς αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, ανοίγοντας πόρτες σε νέες ερμηνείες της ελεύθερης βούλησης, του πεπρωμένου και της ίδιας της φύσης της ύπαρξης. Τελικά, μας μένει μια πιο ολιστική, αν και μυστηριώδης, κατανόηση του χρόνου - όπου το παρόν θα μπορούσε να ξαναγράψει το παρελθόν και το μέλλον δεν έχει ακόμη αποφασιστεί.
