Ιδού ο Ίκαρος, το πιο μακρινό άστρο από τη Γη σε απόσταση 9 δισ. ετών φωτός
Οι αστρονόμοι έχουν κατά καιρούς δει πολύ πιο μακρινούς γαλαξίες, εκρήξεις υπερκαινοφανών αστέρων (σούπερ-νόβα) ή άλλα εκρηκτικά φαινόμενα, όπως εκλάμψεις ακτίνων γάμα, αλλά ούτε κατά διάνοια τόσο μακρινά μεμονωμένα κανονικά άστρα όπως ο ήλιος.
Ο «Ίκαρος» είναι περίπου 100 φορές πιο μακριά σε σχέση με το δεύτερο μακρινότερο μεμονωμένο άστρο που είχε παρατηρηθεί έως τώρα.
«Για πρώτη φορά βλέπουμε σε τόσο μακρινή απόσταση εννέα δισ. ετών φωτός ένα μεμονωμένο φυσιολογικό άστρο, όχι μια σούπερ-νόβα, ούτε μια έκλαμψη ακτίνων γάμα», δήλωσε ο καθηγητής αστρονομίας Άλεξ Φιλιπένκο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Μπέρκλεϊ.
Οι ερευνητές που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy», χρησιμοποίησαν την μέθοδο του βαρυτικού φακού για να δουν το άστρο «Ίκαρος» (που έχει την επιστημονική ονομασία MACS J1149 +2223 LS1). Με τη μέθοδο αυτή, ένα πιο κοντινό αντικείμενο - γαλαξίας ή άστρο- μεγεθύνει το φως ενός πιο μακρινού αντικειμένου πίσω του.
Οι επιστήμονες μπορούν να δουν πιο μακρινούς γαλαξίες, επειδή αυτοί λάμπουν με τη φωτεινότητα των δισεκατομμυρίων άστρων που περιέχουν, ενώ και μια σούπερ-νόβα, η οποία συχνά είναι πιο φωτεινή από ένα γαλαξία, μπορεί να γίνει ορατή σε όλο σχεδόν το σύμπαν σε αποστάσεις έως δέκα δισεκατομμυρίων ετών.
Όμως αυτό δεν είναι δυνατό για τα μεμονωμένα άστρα, τα οποία είναι αδύνατο να παρατηρηθούν ως μεμονωμένα αντικείμενα, μετά από την απόσταση περίπου των 100 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη γη. Χάρις ωστόσο στο φαινόμενο του βαρυτικού φακού, είναι δυνατό να μεγεθυνθεί ένα αντικείμενο που βρίσκεται πολύ μακριά, και να γίνει έτσι παρατηρήσιμο.
Συνήθως, ο βαρυτικός φακός μεγεθύνει ένα γαλαξία έως 50 φορές, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση το άστρο «Ίκαρος» μεγεθύνθηκε πάνω από 2.000 φορές. Το ρόλο του βαρυτικού φακού για τον «Ίκαρο» έπαιξε, τόσο ένας ενδιάμεσος γαλαξίας, όσο κι ένα άλλο άστρο μέσα σε αυτόν τον γαλαξία, το οποίο - σε μια σπάνια συγκυρία - ευθυγραμμίσθηκε απολύτως ανάμεσα στο πολύ πιο μακρινό άστρο και στο Hubble.
Ένας μπλε υπεργίγαντας
Η ανάλυση του φωτός του «Ίκαρου» αποκάλυψε ότι είναι ένας μπλε υπεργίγαντας, ένα άστρο τύπου-Β, πολύ μεγαλύτερο σε μέγεθος, σε μάζα, σε θερμοκρασία και σε φωτεινότητα από τον Ήλιο - ίσως ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες φορές πιο λαμπρό από το δικό μας άστρο.
Η θερμοκρασία της επιφάνειάς του - υπερδιπλάσια σε σχέση με τον ήλιο μας - κυμαίνεται μεταξύ των 11.000 και 14.000 βαθμών Κελσίου.
Περισσότερα τέτοια μακρινά άστρα μπορεί να ανακαλυφθούν στο μέλλον από το Hubble, που θα συνεχίσει να λειτουργεί έως τα μέσα του 2021 και, ακόμη περισσότερο, από το διάδοχό του, το πολύ πιο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb που θα εκτοξευθεί στα μέσα του 2019.
