Μύθος: H τροφή της ψυχής
Οι μύθοι επιβιώνουν στο χρόνο και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, χωρίς κανείς να ξέρει τελικά πώς ακριβώς δημιουργήθηκαν και από ποιόν. Το μυστήριό τους ενέπνευσε αμέτρητους μελετητές, οι οποίοι προσπάθησαν να τους ερμηνεύσουν και να αποκωδικοποιήσουν τα μυνήματά τους. Η Μυθολογία θεωρείται ανέκαθεν ως μια πηγή ανόθευτης γνώσης, ως ένας θυσαυρός του ανθρώπινου πνεύματος – και όχι άδικα.
Το «φαινόμενο» Μυθολογία αξίζει αναμφισβήτητα την προσοχή μας, ενώ οι ίδιοι οι μύθοι κερδίζουν σχεδόν μαγικά την αγάπη μας, ήδη από τα πρώτα παιδικά μας χρόνια. Είναι πράγματι εντυπωσιακή η έλξη που ασκεί η Μυθολογία ειδικά στην παιδική ψυχή, με τα παραμύθια να έπονται. Γιατί άραγε και πώς εξηγείται αυτό;
Ζούμε σε μια εποχή επιστήμης, τεχνολογίας και ορθολογισμού – κι όμως κανένας ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν έχει καταφέρει να επιτύχει έναν τόσο ιδιοφυή τρόπο αποθήκευσης πληροφοριών, όπως η Μυθολογία. Αυτή αποτελεί κυριολεκτικά έναν άυλο σκληρό δίσκο ή ένα «cloud», στο οποίο βρίσκεται καταγεγραμένη ολόκληρη η συλλογική εμπειρία και σοφία της ανθρωπότητας και μάλιστα με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Η πρόσβαση είναι ανοιχτή ακόμη και σ’ ένα μικρό παιδί και ο κωδικός εισόδου είναι – θα λέγαμε – η ίδια η ικανότητά μας να αφουγκραζόμαστε με την καρδιά.
Ο σύγχρονος Γερμανός μελετητής και λάτρης της ελληνικής Μυθολογίας Johann Wolfgang Denzinger, στην εισαγωγή του βιβλίου «η Οδύσσεια, εντός μας»*, αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά:
Οι αρχαίοι Έλληνες μας άφησαν έναν καλά τακτοποιημένο έναστρο ουρανό, κάθε αστερισμό να συνοδεύεται από μια υπέροχη Μυθολογία – μια «ιστορία για το Λόγο». Όπως ένα μεγάλο, αιώνιο βιβλίο σοφίας ο έναστρος ουρανός στέκεται τις νύχτες από πάνω μας, κι όμως δε μπορούμε πλέον να διαβάσουμε ούτε μια αράδα του.
Στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών μιλάμε για μνήμη και σκληρό δίσκο και επαινούμε τους επιστήμονες και τεχνικούς μας. Και αυτό αποτελεί υποτίθεται τάξη.
Ωστόσο, το κληροδότημα των αρχαίων Ελλήνων είναι ασύγκριτα ευφυέστερο. Οι αστερισμοί του έναστρου ουρανού δεν είναι τυχαία τοποθετημένοι ο ένας δίπλα στον άλλο όπως αρχεία σε ένα σκληρό δίσκο – όχι – είναι μεταξύ τους συνδεδεμένοι, βάση του περιεχομένου και μηνύματος των μύθων. Κανένας αστερισμός δεν έχει ένα τυχαίο όνομα, κανείς μια τυχαία θέση στο νυχτερινό ουράνιο θόλο. Όλοι είναι συσχετισμένοι μεταξύ τους όπως τα νήματα ενός χαλιού.
Θα αναγνωρίσουμε ολόκληρο τον ιστό μόνο όταν αποκωδικοποιήσουμε όλα τα μηνύματα και κατανοήσουμε τη σημασία τους, αφού η συγγένεια στο περιεχόμενο δύο μύθων αποτελεί την αιτία για τη θέση των σχετικών αστερισμών δίπλα δίπλα.
Στους σκληρούς δίσκους του σήμερα – όπου κι αν αυτοί βρίσκονται και όποια μορφή κι αν έχουν – βρίσκονται όλα στοιβαγμένα το ένα πάνω στ’ άλλο, χωρίς καμία συνοχή. Όχι όμως και στον ελληνικό έναστρο ουρανό, που αποτελεί «κόσμο» και επικρατεί τάξη.
Ο Ουρανός – ο έναστρος ουρανός – είναι στον ελληνικό μύθο της Δημιουργίας ο «προ-δημιουργός», ο μεγάλος πατέρας, η ολοκληρωμένη αρχή. Από εκείνον και τη μεγάλη μητέρα Γαία κατάγονται όλοι οι υπόλοιποι θεοί. Είμαστε αλαζόνες όταν θεωρούμε ότι εκεί πάνω στον ουρανό επικρατεί, όπως στον κόσμο μας, μόνο «χάος». Στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίστροφο, γιατί το χάος αποτελεί τη μη ακόμη αναγνωρισμένη τάξη, το σκοτάδι χωρίς φως.
Αφήνοντας μέσα μας το φως της επίγνωσης να μεγαλώσει, το σκοτάδι εξαφανίζεται. Τότε εμφανίζεται η ανωτερότητα και η ομορφιά μιας δημιουργικής τάξης.
Η ανθρώπινη ψυχή συγκινείται ίσως τόσο πολύ απ’ το Μύθο, γιατί εκεί ατενίζει ολόκληρο το παρελθόν και το μέλλον της. Είναι το ίδιο εκείνο δέος, που προκαλεί στον άνθρωπο η θέα του νυχτερινού Ουρανού. Από εκεί μας φωτίζουν οι μύθοι μας. Και μας θρέφουν, κυριολεκτικά, ως πνευματική τροφή…
